Blijvend gebruik van de eHealth interventie bevorderen
Dit thema behandelt zaken waarmee je de doelgroep kunt motiveren om de Ehealth-interventie te blijven gebruiken. Denk daarbij aan het stellen van haalbare kortetermijndoelen, het benadrukken van de waarde van eHealth-interventies en een positieve benadering bij het betrekken van de doelgroep.
Overtuigen van de gebruiker
✘ Werkt niet
Een gebrek aan inzicht in de meerwaarde van de eHealth-interventie
Als de doelgroep het gevoel heeft dat de eHealth-interventie te weinig oplevert, is ze waarschijnlijk minder gemotiveerd om de interventie te gebruiken.
-
Soms duurt het langer voor een interventie resultaat oplevert. Wanneer het gewenste effect lijkt uit te blijven, kan de doelgroep denken dat de interventie geen zin heeft. Het duurt bijvoorbeeld vaak enkele weken voordat 'verantwoord afvallen' zichtbaar wordt en bij het cholesterolgehalte kan het tot wel drie maanden duren voordat een daling zichtbaar wordt.
✔ Werkt wel
Maak de meerwaarde van de interventie inzichtelijk
Maak duidelijk wat de meerwaarde van de eHealth-interventie is en geef de doelgroep direct inzicht in de resultaten. Zo is de kans groter dat ze gemotiveerd blijft.
-
Wanneer de doelgroep duidelijk weet wat de meerwaarde van de eHealth-interventie voor hen is én wanneer bepaalde resultaten verwacht kunnen worden, zal ze meer gemotiveerd zijn de interventie doelgericht te blijven gebruiken (O’Connor et al., 2016).
-
• Zorg dat er aandacht is voor wat de doelgroep zelf van waarde vindt en maak dit onderdeel van de eHealth-interventie. De website Watertoedoet.info kan mensen helpen bij het concreet maken van wat zij écht belangrijk vinden in het leven; door slechts vier vragen te beantwoorden, kan een persoon met een (chronische) ziekte achterhalen wat er voor hem of haar écht toe doet.
• Wanneer je in het voortraject al een goed beeld hebt van wat de doelgroep belangrijk vindt en probeert aan te sluiten op dagelijkse situaties, kun je hen direct motiveren. Voor meer informatie hierover zie: ontwikkeling.
• Door jezelf vertrouwd te maken met de voordelen van een interventie en enthousiast te zijn over de mogelijkheden of behaalde resultaten, kun je mensen uit de doelgroep beter motiveren en enthousiasmeren en zullen ze eerder de waarde ervan erkennen (O’Connor et al., 2016). Agachi et al. (2022) en Myers-Ingam et al. (2023) laten veelbelovende resultaten zien van eHealth bij de doelgroep.
✔ Werkt wel
Maak er een spelletje van
Met spelelementen kun je de eHealth-interventie toegankelijker en aansprekender maken voor de doelgroep, ook op langere termijn.
-
Door spelelementen te integreren in de eHealth-interventie kun je de doelgroep op een leuke manier betrekken bij de interventie, waardoor ze hem trouwer zullen gebruiken (Stowell et al., 2018).
-
• Oordeel goed of de spelelementen geschikt zijn voor iedereen binnen de doelgroep en zoek naar de juiste balans tussen plezier en gezondheid in de app (Teuscher et al., 2013).
• Voor voorbeelden van hoe je spelelementen kunt integreren in de interventie, zie onderstaande apps:
• Ommetje: na een wandeling van minimaal 20 minuten krijgt de deelnemer punten en ook medailles voor zijn inspanning. Die punten bepalen de plek van de deelnemer op een ranglijst.
• QR-fit app: de deelnemer kiest een route en volgt deze met de app. Langs de route staan palen met daarop een QR-code. Wanneer de deelnemer die scant, krijgt hij op het beeldscherm van zijn telefoon een oefening aangeboden.
• Pokémon Go: Gamification technieken zoals beloningen en uitdagingen uit Pokémon Go kunnen worden toegepast in gezondheidsapps. Bijvoorbeeld, door virtuele beloningen te geven voor het behalen van bewegingsdoelen of het uitdagen van vrienden.
Luisteren naar je lichaam
"Zo een app kan voor mij niet veel betekenen. Ik luister eerder naar mijn eigen lichaam en geest" - Jorge (47)
eHealth interesse
"eHealth interesseert mij gewoon niet. Vaak heb ik er geen zin in en denk ik: wat kan mij dat ding nou weer schelen" - Alisha (37)✔ Werkt wel
Beloon de doelgroep voor deelname
De doelgroep belonen kan blijvend gebruik van de eHealth-interventie bevorderen.
-
Er zijn aanwijzingen dat (financiële) beloningen een extra motiverende prikkel kunnen zijn voor bepaalde mensen uit de doelgroep, zoals rokers. Zo kun je je doelgroep sturen in het gebruik van de interventie (Troelstra et al., 2020).
-
• Er zijn verschillende methoden om de interventietrouw te stimuleren. Eén van die methoden is het commitment devices contract (Manthri Savani et al., 2019). Dit is een prikkel waarbij van tevoren wordt afgesproken met de doelgroep (bijvoorbeeld met een contract) dat zij, als ze bijvoorbeeld niet volgens de afspraak hun gewicht of bloeddruk meten, hun apparaat moeten inleveren. Voor een voorbeeld van zo’n contract, klik hier.
• Je kunt de doelgroep uitdagen om iets te doen als ze de interventie niet volgens afspraak gebruiken. Een voorbeeld is om ze uit te dagen om gezonder te eten, bijvoorbeeld door dagelijks een salade te eten en fastfood te vermijden. Ze kunnen hun vooruitgang bijhouden en tips delen met andere gebruikers of met hun hulpverlener.
• Beloningen kunnen aangeboden worden in diverse vormen, zoals financiële incentives, korting op fruit en groenten bij de supermarkt) of gratis nicotinevervangers. Bekijk andere interventies, zoals de BENEFIT interventie voor inspiratie op het gebied van beloningen.
Doelen stellen en halen
✘ Werkt niet
Focussen op langetermijndoelen
Sommige mensen uit de doelgroep zullen zich minder bezighouden met langetermijndoelen. Hierdoor kunnen ze sneller stoppen met eHealth-interventies, wanneer ze het gevoel hebben dat ze niets voor hen doen.
-
Bestaansonzekerheid en stress zorgen ervoor dat mensen kortetermijndoelen voorrang geven, waarbij ze mogelijk voorbij gaan aan de langetermijndoelen (Michie et al., 2009).
✔ Werkt wel
Maak doelen realistisch en haalbaar
Wanneer je langetermijndoelen opsplitst in kleinere, haalbare stappen, zal de doelgroep eerder geneigd zijn de eHealth-interventie langer te blijven gebruiken, wanneer ze zien dat ze hun kleinere doelen bereiken.
-
Kleine successen zorgen voor een groter gevoel van controle én meer motivatie om de eHealth-interventie langer te blijven gebruiken. Doelen zijn essentieel voor motivatie om actie te ondernemen. Ze bieden richting, creëren meetbare resultaten, bevorderen planning en organisatie en stimuleren betrokkenheid (Michie et al., 2009), (O'connor et al., 2016).
-
• Wil je lezen wat er speelt in het dagelijks leven van de doelgroep, lees dan het artikel ‘Van overleven naar leven’ (p. 41) in de bundel ‘Momentum voor de menselijke maat'.
• Help de doelgroep realistische, makkelijk te implementeren doelen te stellen voor blijvend gebruik van de eHealth-interventie (Coupe et al., 2018).
• Houd er rekening mee dat veel mensen hun gezondheid op andere manieren beheren, zoals via papieren systemen of met hulp van familie en vrienden, in plaats van via technologie (O'connor et al., 2016).
• Zorg ervoor dat kleine successen goed zichtbaar zijn. Wil je weten hoe je dit moet doen? Bekijk bijvoorbeeld de Stopcoach app deze geeft visueel aan hoeveel dagen iemand is gestopt met roken, hoeveel sigaretten hij of zij niet heeft gerookt en hoeveel geld daarmee is uitgespaard.
• Naast het stellen en halen van doelen zijn er nog andere ‘gedragsveranderingstechnieken’ die vaak gebruikt worden bij de doelgroep. Bekijk hiervoor de scoping review van Ronteltap et al. (2022).
Dagelijkse zorgen
"Ik heb veel andere dingen aan mijn hoofd, waardoor mijn gezondheid op de 2e plaats komt. Hoe ga ik rondkomen? Ik moet alles uit de kast halen om te overleven." - Margo (37)✔ Werkt wel
Stuur de doelgroep actief herinneringen
Een eHealth-interventie die herinneringen stuurt, kan het gebruik bevorderen.
-
Herinneringen kunnen de doelgroep helpen om de interventie continu te blijven gebruiken. Doordat men vaak veel aan het hoofd heeft, vergeten ze hun eigen gezondheidsdoelen en daarmee de interventie. Met reminders herinner je hen aan de interventie.
-
• Vraag de doelgroep hoe vaak en in welke vorm zij herinneringen willen ontvangen of geef ze de mogelijkheid dit zelf aan te passen in de interventie (Simons et al., 2018).
• Handig om te weten: Uit de pilotstudie van de Stopcoach app bleek dat de participanten het fijn vonden om iedere 2-3 weken een berichtje met een motiverende boodschap te ontvangen.
• Herinneringen kunnen in verschillende vormen gestuurd worden: tip van de dag, beweegtip, menu van de dag, enzovoorts. Deze alerts kunnen naar een mobiele telefoon worden gestuurd of worden verspreid via een wekelijkse of maandelijkse nieuwsbrief. Ga bij je doelgroep na in welke vorm en mate ze de herinneringen willen ontvangen.
• Maak het eenvoudig om de herinneringen uit te schakelen. Een goed voorbeeld is de LUCY app. De LUCY-app biedt herinneringen voor zwangerschapsbegeleiding, postpartumzorg en vaccinaties.
Inzicht in gedrag
✘ Werkt niet
De doelgroep heeft onvoldoende inzicht in haar eigen gedrag
Wanneer de doelgroep onvoldoende kennis heeft van haar gedrag en de gevolgen daarvan, is ze mogelijk minder gemotiveerd om de interventie te blijven gebruiken.
-
Vaak worden mensen zich pas bewust van hun gedrag, wanneer ze klachten ervaren of veranderingen in hun fysieke conditie ondervinden. Dat inzicht is belangrijk om veranderingen aan te kunnen brengen (Bukman et al., 2014).
✔ Werkt wel
Geef doelgroep inzicht in haar eigen gedrag
Biedt de doelgroep educatie over de mogelijke gevolgen van haar gedrag. Wanneer ze gemotiveerd is om het gedrag aan te passen, zal ze eerder geneigd zijn door te gaan met de interventie.
-
Door de doelgroep vanaf het begin te betrekken bij het project, ben je beter op de hoogte van hun gedrag, denkwijze en leefstijl. Zo kun je gerichtere gedragsstrategieën inzetten bij de eHealth-interventie en zal ze meer gemotiveerd zijn eraan mee te werken.
-
• Creëer een volwaardige samenwerking met de doelgroep. Pharos adviseert dit te doen door zorgvuldig te communiceren, de doelgroep ervan te verzekeren dat deelname vrijwillig is, en goed te checken of mensen weten en begrijpen waar ze ‘ja’ tegen zeggen. Wil je andere tips bekijken, klik dan op deze link.
• Verzamel ook tussendoor feedback over gebruiken van de doelgroep om problemen tijdig te ondervangen. Zie hiervoor de fase ‘evaluatie’.
• Het toepassen van gedragsveranderingstechnieken en strategieën in de eHealth-interventie helpt de doelgroep om zijn gedragsverandering vol te houden
• Michie et al. (2012) beschrijven in hun artikel de gedragsveranderingstechnieken die ze hebben toegepast in de StopAdvisor app voor de lagere-SEP-gebruikers (de Engelse variant van de Stopcoach).
Wakkergeschud
"Sinds het incident ben ik wel bewuster bezig met mijn gezondheid. In mijn jonge jaren dacht ik er niet echt aan. Hoe vaak ik in de snackbar zat, dat maakte niet uit" - Kevin (57)
Voelen is weten
"Ik luister naar mijn eigen lichaam. Zolang ik mij goed voel, is het vast ook wel goed. Ik ben er niet zo veel mee bezig" - Marie (43)Sociale steun
✘ Werkt niet
De doelgroep ondervindt een gebrek aan sociale steun
Wanneer de doelgroep een gebrek aan sociale steun ervaart, is de kans dat ze voortijdig stopt met de interventie groter.
-
Onderzoek heeft aangetoond dat de invloed van de omgeving, zoals vrienden of familie, op de keuze voor onder andere voeding of sport aanzienlijk is (Garvin et al., 2019).
✔ Werkt wel
Betrek de sociale omgeving van de doelgroep bij het project
Als je de sociale omgeving betrekt bij de eHealth-interventie, vergroot je de kans dat de doelgroep dit blijft gebruiken.
-
Als mensen zich niet gemotiveerd voelen om eHealth-interventies te gebruiken, kan dat veranderen door de invloed van vrienden of familie. Als zij enthousiast zijn stimuleert dat mensen uit de doelgroep om het ook een kans te geen. Daarnaast kunnen mensen uit de omgeving met meer digitale- of gezondheidsvaardigheden helpen bij het gebruiken van eHealth-interventies en emotionele steun bieden bij het aanleren van nieuw gedrag (Faber et al., 2021; Régnier et al., 2018).
-
• Inventariseer in de ontwikkelingsfase welke personen uit het sociale netwerk van de doelgroep je bij de interventie kunt betrekken. Het heeft de voorkeur om familie en mensen met een vergelijkbare leeftijd, geslacht en/of gezondheidskenmerken te betrekken (Bukman et al., 2014).
• Sommige patiënten willen hun naasten juist niet betrekken bij een interventie, vanwege zorgen over het belasten van hun naaste, een voorkeur voor autonomie of privacy of het ontbreken van iemand om uit te nodigen (Mayberry et al., 2019).
• Bepaal samen met de doelgroep en haar sociale netwerk in welke mate de omgeving betrokken zou moeten worden.
• Bepaal samen met de verschillende groepen welke gezonde activiteiten ze samen willen en kunnen ondernemen Denk hierbij aan gezamenlijk wandelen, fietsen of koken. Een manier om het sociale netwerk te betrekken bij eHealth-interventies is door een buddy te creëren, zoals een familielid of vriend. Samen kunnen zij werken aan de doelen of challenges. Ook kun je een digitale health buddy ontwikkelen binnen de interventie die vragen beantwoordt en andere manieren van ondersteuning biedt. Je kunt ook middelbare scholieren inzetten als buddy, net zoals ze doen wanneer ze ouderen helpen een computer te gebruiken (Cashen et al., 2004).
✔ Werkt wel
Benader de doelgroep positief
Wanneer je de doelgroep positief benadert, stimuleer je dat ze de eHealth-interventie blijft gebruiken.
-
Een positieve benadering, met complimentjes en respectvolle communicatie, vergroot de kans op trouw gebruik van de eHealth-interventie. De deelnemers krijgen er een goed gevoel van (Troelstra et al., 2020).
-
• Bekijk de Stopcoach app voor voorbeelden van hoe je de doelgroep op een positieve manier feedback kunt geven.
• Laat de content van de interventie ontwikkelen door iemand die ervaring heeft met gespreksvaardigheden (zoals motivational interviewing) en de doelgroep. Dit kan bijvoorbeeld een psycholoog, diëtist ofverpleegkundige zijn.
✔ Werkt wel
Voeg groepsactiviteiten toe aan de interventies
Door groepsactiviteiten op te nemen in de eHealth-interventie stimuleer je samenwerking binnen de doelgroep.
-
Uit onderzoek blijkt dat interventies die samenwerking met anderen stimuleren, tot betere resultaten leiden dan interventies met solistische activiteiten (Bukman et al., 2014).
-
• Kies voor een blended aanpak die bestaat uit een combinatie van face-to-face groepssessies en online interventies (Cavallo et al., 2016). Creëer ook momenten van samenzijn tijdens interventieprogramma's, aangezien dit vaak als een succesvol ingrediënt wordt beschouwd (Hanlon et al., 2009). Dit zorgt voor meer onderlinge verbinding en een positief gevoel.[19]. Bekijk ter inspiratie de factsheet van IVO over Wijkchallenge Samen Stoppen met Roken: ervaringen van deelnemers en professionals.
