Nederlanders vinden dat de coronamaatregelen beperkt moeten worden versoepeld, zodat het zorgsysteem niet zwaar overbelast wordt.
Deelnemers adviseren het vaakst de optie: ‘Werknemers in contactberoepen (o.a. kapper) mogen weer werken’. Deze versoepeloptie is populair in verschillende klassen van de Nederlandse bevolking.
De kapper mag weer open, maar over het openstellen van de horeca maken Nederlanders zich zorgen. Zij zijn bijvoorbeeld bang dat overmatig alcoholgebruik ervoor zorgt dat Nederlanders zich niet aan andere coronamaatregelen zoals de 1,5 meter afstand houden.
Ze vinden ook dat maatregelen niet mogen leiden tot verdeeldheid: er is geen draagvlak voor het opheffen van beperkingen voor specifieke groepen.
Dat blijk uit de Participatieve Waarde Evaluatie (PWE) die tussen 29 april en 6 mei is uitgevoerd.
30.000 Nederlanders deden mee met het unieke keuze-experiment over versoepeling van coronamaatregelen.
Na de uitbraak van het coronavirus in Nederland heeft de overheid verschillende maatregelen genomen om de verspreiding van het virus te controleren, om risicogroepen zoals ouderen te beschermen en om te voorkomen dat verschillende onderdelen van het zorgsysteem overbelast raken. Nu het RIVM vaststelt dat de maatregelen effect lijken te hebben zal de vraag moeten worden beantwoord wanneer deze maatregelen kunnen worden afgebouwd en hoe dit het best kan worden gedaan. Het Kabinet baseert zich uiteraard op modelstudies van experts, maar ook de mening van de samenleving wordt meegewogen. Voor dit laatste is een PWE uitgevoerd, waaraan maar liefst 30.000 Nederlanders deelnamen. Het onderzoek is uitgevoerd in samenwerking met onderzoekers van andere universiteiten en het RIVM. Beleidsmedewerkers van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en het Ministerie van Financiën waren nauw betrokken. Op deze pagina leest u meer over de resultaten van het onderzoek.
Nederlanders vinden dat de coronamaatregelen beperkt moeten worden versoepeld in de komende twee maanden, zodat het zorgsysteem niet zwaar overbelast wordt. Er is echter weinig draagvlak voor vergaande versoepelingen die ervoor zorgen dat het zorgsysteem zwaar overbelast raakt. Ze vinden ook dat maatregelen niet mogen leiden tot verdeeldheid: er is geen draagvlak voor het opheffen van beperkingen voor specifieke groepen. De kapper mag weer open, maar over het openstellen van de horeca maken Nederlanders zich zorgen.
Tussen groepen bestaat er ook nog onenigheid. Zo willen hoogopgeleide mannen met een hoog inkomen relatief ver gaan met het versoepelen van coronamaatregelen, terwijl ouderen met een laag inkomen die inschatten dat zijzelf (of hun directe omgeving) een hoog risico lopen om ernstig ziek te worden van corona juist geneigd zijn om te adviseren om weinig of zelfs helemaal geen coronamaatregelen te versoepelen. De optie: “Verpleeg- en verzorgingstehuizen staan bezoek toe” is vooral populair onder vrouwen en ouderen.
Grafiek 1. De versoepelopties en rankings
De meest genoemde versoepelopties
Deelnemers adviseren het vaakst de versoepelopties: “Werknemers in contactberoepen (o.a. kapper) mogen weer werken”. Deze versoepeloptie wordt niet alleen het vaakst gekozen, maar als we de deelnemers indelen in verschillende klassen, dan blijkt dat deze optie populair is in alle klassen. Er is dus ook sprake van een breed draagvlak. Een vaak genoemd argument voor het openstellen van contactberoepen is dat hiermee het faillissement van grote aantallen kleine bedrijven en ZZP’ers kan worden voorkomen.
De opties “Andere bedrijven dan contactberoepen en horeca gaan weer open” en “Directe familieleden uit een ander huishouden hoeven geen 1,5 meter afstand te bewaren” completeren de top 3. Een belangrijk argument voor het openen van bedrijven dat deelnemers noemen is dat dit een positieve impuls geeft aan de economie. Deze optie is vooral populair onder mannen. Er zijn verschillende argumenten waarom mensen vinden dat het een goed idee is om weer toe te staan dat familieleden van een ander huishouden direct contact hebben met elkaar. Deelnemers hebben aan de ene kant het idee dat deze versoepeloptie ervoor zal zorgen dat Nederlanders het pakket aan coronamaatregelen langer zullen volhouden en aan de andere kant heeft men het idee dat dit een relatief veilige optie is omdat familieleden elkaar op de hoogte houden van hun gezondheid.
Versoepelopties met minder draagvlak
Nederlanders maken zich zorgen over de versoepeloptie “Horeca en Entertainment gaan weer open”. Deelnemers aan de PWE zijn bang dat overmatig alcoholgebruik ervoor zorgt dat Nederlanders zich niet aan andere coronamaatregelen zoals de 1,5 meter afstand houden. En, hoe respecteer je de 1,5 meterregel wanneer je als horecaondernemer iemand die zich niet aan de regels houdt uit je zaak wilt zetten? Verschillende deelnemers geven aan dat zij het belangrijk vinden dat er bij de versoepeling van coronamaatregelen goed wordt nagedacht over de handhaafbaarheid van (andere) coronamaatregelen.
Daarnaast wordt de optie “In Friesland, Groningen en Drenthe worden beperkingen opgeheven” het minst vaak geadviseerd. Ook de optie “Voor mensen die immuun zijn worden alle beperkingen opgeheven” kan op weinig steun van de Nederlandse bevolking rekenen. Nederlanders vinden het erg belangrijk dat het versoepelen van coronamaatregelen leidt tot ‘eenheid’ en niet tot ‘verdeeldheid’. Men is bang dat de saamhorigheid onder Nederlanders dat er nu is en het draagvlak voor overheidsbeleid rond corona wegvalt wanneer het Kabinet ervoor kiest om beperkingen op te heffen voor een specifieke groep Nederlanders.
Er mag ook geen verschil zijn tussen mensen. We leven in één land en moeten allemaal dezelfde regels volgen. We zijn allemaal Nederlanders en dat houdt in gelijke behandeling.
―
Quote van deelnemer
Doel van het PWE onderzoek
De effectiviteit van de coronamaatregelen is sterk afhankelijk van het gedrag van Nederlanders. Dit gedrag is weer afhankelijk van de mate waarin Nederlanders de genomen maatregelen als nuttig en zinvol ervaren. Er is daarom behoefte aan meer informatie over voorkeuren van de samenleving om beslissingen over het afbouwen van de coronamaatregelen te onderbouwen. Onder welke voorwaarden vinden Nederlanders het acceptabel om bijvoorbeeld verpleeg- en verzorgingstehuizen of de horeca te heropenen? En kunnen wij hierin bepaalde segmenten van de samenleving onderscheiden, bijvoorbeeld leeftijd, positie op de arbeidsmarkt of gezinssituatie? Om deze vragen te beantwoorden en zo het RIVM en het Kabinet van gestructureerde, gedetailleerde en betrouwbare informatie te voorzien is er een PWE uitgevoerd.
De keuzemogelijkheden
De overheid heeft verschillende mogelijkheden om de coronamaatregelen te versoepelen. Deelnemers kregen acht versoepelopties te zien, inclusief de voor- en nadelen. Daarnaast mocht de druk op het zorgsysteem niet meer dan 50% toenemen. Ook kregen deelnemers informatie over de effecten van de versoepeloptie op het aantal sterfgevallen, op het aantal mensen met ernstig lichamelijk of psychisch letsel en de afname in het aantal huishoudens met langdurig inkomensverlies. Deelnemers adviseerden eerst welke maatregelen volgens hun moeten worden versoepeld, daarna konden zij hun keuzes motiveren. Ook konden deelnemers nog ideeën inbrengen voor eventuele andere versoepelingen. Deelnemers kregen de volgende acht versoepelopties te zien:
Tijdens de komende twee maanden gaan de verzorgingstehuizen weer beperkt open. Ouderen en (geestelijk) gehandicapten die in een verzorgingstehuis wonen kunnen weer bezoek ontvangen van één persoon die in goede gezondheid verkeert. Dit moet steeds dezelfde persoon zijn.
Belangrijkste positieve effecten:
Doordat ouderen en (geestelijk) gehandicapten bezoek kunnen ontvangen, nemen psychische klachten af (met name bij bewoners van verzorgingstehuizen, maar ook bij de mensen die hen weer kunnen bezoeken). Voor ouderen is het fijn dat zij op het einde van hun leven niet volledig worden geïsoleerd van hun familie.
Voor personeel in verzorgingstehuizen is de situatie prettiger als bewoners minder eenzaam zijn.
Belangrijkste negatieve effecten:
Meer sterfgevallen onder ouderen die in een verzorgingstehuis wonen. Bewoners die ziek worden door corona belanden vaak niet op de intensive care, omdat hun gezondheid al kwetsbaar is. Ze overlijden in dat geval in het verzorgingstehuis.
Hogere werkdruk voor werknemers van een verzorgingstehuis doordat zij het bezoek moeten begeleiden.
Nederlanders moeten op dit moment thuiswerken als dit mogelijk is. Daardoor werken miljoenen Nederlanders vanuit huis (denk aan werknemers van grote bedrijven, universiteiten en overheidsdiensten). Wanneer u voor deze versoepeloptie kiest, kunnen werknemers weer vanaf hun kantoor werken wanneer gegarandeerd kan worden dat men 1,5 meter afstand kan houden. Horeca en contactberoepen (zoals kappers en fysiotherapeuten) vallen buiten deze versoepeloptie.
Werkgevers kunnen ervoor kiezen om risicogroepen (o.a. mensen met een longaandoening, diabetes of een chronische hartaandoening) thuis te laten werken Het advies is om thuis te werken bij klachten die kunnen wijzen op corona (o.a. neusverkoudheid, hoesten, koorts). Er kan van het openbaar vervoer gebruik worden gemaakt maar ook hier moet men 1,5 meter afstand houden (er is hierdoor een risico op langere reistijden).
Belangrijkste positieve effecten:
De economie komt voor een deel weer op gang. Daardoor zal het aantal bedrijven dat failliet gaat en het aantal mensen dat hun baan verliest afnemen ten opzichte van de situatie dat deze beroepen pas na 20 juli weer mogen opstarten. Dit zorgt ervoor dat er minder mensen zijn die er flink (15%) in inkomen op achteruit gaan voor een periode van meer dan drie jaar.
Afname blijvende psychische klachten die ontstaan door het verplicht thuiswerken. Verplicht thuiswerken kan bijvoorbeeld leiden tot eenzaamheid of burn-out verschijnselen.
Belangrijkste negatieve effecten:
Wanneer het woon-werkverkeer toeneemt zal het virus zich relatief snel verspreiden. Het aantal mensen dat ziek wordt zal toenemen. Het aantal sterfgevallen en het aantal blijvende lichamelijke gezondheidsproblemen neemt hierdoor toe.
Kappers, schoonheidsspecialisten, visagisten, pedicures, nagelstudio’s, rijinstructeurs en tatoeëerders kunnen hun zaak weer openen. Werknemers moeten proberen om contact met klanten zoveel mogelijk te vermijden en zoveel mogelijk beschermende kleding aandoen.
Werkgevers kunnen ervoor kiezen om risicogroepen (o.a. mensen met een longaandoening, diabetes of een chronische hartaandoening) thuis te laten werken. Er kan van het openbaar vervoer gebruik worden gemaakt maar ook hier moet men 1,5 meter afstand houden er is hierdoor een risico op langere reistijden). Het advies is om thuis te werken bij klachten die kunnen wijzen op corona (o.a. neusverkoudheid, hoesten, koorts).
Belangrijkste positieve effecten:
De economie komt voor een deel weer op gang. Daardoor zal het aantal bedrijven dat failliet gaat en het aantal mensen dat hun baan verliest afnemen ten opzichte van de situatie dat de economie pas in juli of nog later opengaat. Dit zorgt ervoor dat er minder mensen zijn die er flink (15%) in inkomen op achteruit gaan voor een periode van meer dan drie jaar.
Afname psychische klachten bij mensen die psychische klachten ervaren van het verplicht thuiswerken of doordat hun baan/eigen zaak op de tocht staat.
Belangrijkste negatieve effecten:
Het aantal mensen dat ziek wordt zal flink toenemen. Dit komt met name doordat het risico op besmetting relatief groot is bij contactberoepen en dat werknemers in contactberoepen over het algemeen elke week in contact komen met een grote groep verschillende mensen. Als zij ziek zijn, kunnen zij grote groepen mensen besmetten die vervolgens het virus weer verder door de regio verspreiden.
Momenteel mogen alleen mensen van hetzelfde huishouden met elkaar contact hebben binnen de 1,5 meter. Wanneer u voor deze versoepeloptie kiest, dan wordt fysiek contact met familieleden uit de eerste en de tweede graad toegestaan. Grootouders mogen bijvoorbeeld weer contact hebben met hun kleinkinderen en broers en zussen mogen elkaar weer bezoeken. Directe contacten met derdegraads familieleden (ooms, tantes, neven, nichten, overgrootouders) zijn nog niet toegestaan. Bij bruiloften en trouwerijen mogen maximaal 50 mensen aanwezig zijn wanneer de 1,5 meter regel ten opzichte van anderen dan directe familieleden kan worden gerespecteerd.
Belangrijkste positieve effecten:
Het versoepelen van deze maatregel zorgt voor een afname van eenzaamheid.
Vrolijke momenten (verjaardagen en huwelijken) en verdrietige momenten (sterfgevallen) kunnen op een prettigere manier beleefd worden.
Belangrijkste negatieve effecten:
Het aantal mensen dat direct (binnen 1,5 meter) contact heeft met elkaar zal sterk toenemen, waardoor ook het aantal zieken en het aantal sterfgevallen zal toenemen. Er zijn twee redenen waarom het aantal sterfgevallen relatief beperkt zal blijven; 1) De verwachting bestaat dat veel mensen - zeker in het begin - terughoudend zullen zijn met het bezoeken van familieleden die tot een risicogroep behoren. Dit beperkt het aantal sterfgevallen; 2) De kring van mensen die contact heeft met elkaar is steeds hetzelfde. Dit zorgt ervoor dat het virus zich minder snel kan verspreiden dan wanneer men steeds weer met een andere groep mensen contact heeft.
Mensen die het coronavirus hebben doorgemaakt kunnen zonder beperkingen weer het normale leven oppakken. Via tests kan worden bepaald of iemand voldoende antistoffen in zijn of haar bloed heeft. Wanneer dit het geval is, dan krijgen mensen een coronabriefje en dit moet men net als een paspoort altijd bij zich dragen. De testen zullen de komende twee maanden nog niet betrouwbaar genoeg zijn, dus het kan zo zijn dat iemand die positief test op immuniteit toch niet immuun blijkt te zijn (een fout positieve test) en daardoor toch ziek wordt.
Belangrijkste positieve effecten:
Mensen die immuun zijn kunnen weer gaan en staan waar zij willen. Zij kunnen weer aan het werk en dit zorgt ervoor dat er minder mensen zijn die er flink (15%) in inkomen op achteruit gaan voor een periode van meer dan drie jaar.
Mensen die immuun zijn kunnen weer op bezoek gaan bij familie- en vrienden. Hierdoor neemt het aantal mensen dat zich eenzaam voelt af.
Belangrijkste negatieve effecten:
De testen op immuniteit kunnen de komende twee maanden nog onbetrouwbaar zijn waardoor mensen die immuun lijken toch besmet raken. Het kost normaal gesproken jaren om een goede test op immuniteit te ontwikkelen. Ook kunnen mensen die maar weinig antistoffen in hun bloed hebben waarschijnlijk opnieuw besmet raken, ook al hebben ze het virus al een keer gehad. Deze mensen kunnen vervolgens weer veel anderen besmetten als zij door het hele land heen met mensen contact hebben.
In de instructie werd uitgelegd dat u ervan moet uitgaan dat de testcapaciteit fors is toegenomen, maar het aantal mensen dat per dag getest kan worden blijft beperkt. Sommige mensen die immuun zijn, zullen lang moeten wachten op een test.
Mensen die nog niet immuun zijn krijgen meer moeite met het volhouden van de maatregelen nu zij zien dat de mensen met immuniteit kunnen gaan en staan waar ze willen. Het virus zal zich snel verspreiden wanneer het aantal mensen dat zich niet meer aan de regels houdt toeneemt en er zelfs mensen zullen zijn die zich bewust laten besmetten om een coronabriefje te bemachtigen. Het is niet duidelijk of dit goed te handhaven is.
Belangrijkste positieve effecten:
De economie komt voor een deel weer op gang. Daardoor zal het aantal bedrijven dat failliet gaat en het aantal mensen dat hun baan verliest afnemen ten opzichte van de situatie dat deze beroepen pas na 20 juli weer mogen opstarten. Dit zorgt ervoor dat er minder mensen zijn die er flink (15%) in inkomen op achteruit gaan voor een periode van meer dan drie jaar.
Afname blijvende psychische klachten bij mensen die klachten ervaren doordat hun baan/eigen zaak op de tocht staat. Ook neemt het aantal psychische klachten af doordat mensen plezier beleven aan het bezoek van horeca en entertainment.
Belangrijkste negatieve effecten:
Ondanks de afstandsregel zal het aantal mensen dat ziek wordt toenemen. Het aantal sterfgevallen en het aantal blijvende lichamelijke gezondheidsproblemen neemt hierdoor toe.
Belangrijkste positieve effecten:
De economie komt in Friesland, Groningen en Drenthe weer op gang. De economische schade door de coronacrisis zal in deze regio beperkt blijven.
Minder eenzaamheid en andere psychische klachten zoals burn-out en depressies onder inwoners van Friesland, Groningen en Drenthe.
Belangrijkste negatieve effecten:
Het aantal besmettingen, sterfgevallen en gevallen van blijvende lichamelijke gezondheidsproblemen zullen toenemen, maar omdat de testcapaciteit flink is toegenomen kunnen besmette personen snel worden geïsoleerd.
Mensen die in andere provincies dan Friesland, Groningen en Drenthe wonen, krijgen meer moeite met het volhouden van de maatregelen nu zij zien dat de mensen in een ander deel in Nederland kunnen gaan en staan waar ze willen. Het virus zal zich snel verspreiden wanneer het aantal mensen dat zich niet meer aan de regels houdt toeneemt. Het is niet duidelijk of dit goed te handhaven is. De controles bij de toegangswegen zorgen voor reistijdverlies.
Op dit moment mogen jongeren tot 18 jaar weer georganiseerd sporten. Wanneer u voor deze versoepeloptie kiest, worden coronamaatregelen tussen 20 mei en 20 juli gefaseerd opgeheven voor jongeren tot en met 25 jaar in de zin dat zij in groepen mogen samenkomen en de 1,5 meter grens niet meer hoeven te respecteren. Het is erg belangrijk dat zij de 1,5 metergrens wel moeten respecteren ten opzichte van ouderen en hier wordt op gehandhaafd.
Jongeren lopen een stuk kleiner risico dan ouderen om erg ziek te worden door het coronavirus (al zijn er uiteraard uitzonderingen). Slechts 1%-1,5% van de coronapatiënten die in het ziekenhuis is opgenomen was jonger dan 25 jaar.
In de eerste fase mogen jongeren onder de 12 jaar weer samenkomen in groepen van 10. Zij kunnen bijvoorbeeld contactsporten beoefenen in een groep van 10. Wanneer dit nauwelijks effect blijkt te hebben op het aantal coronabesmettingen en jongeren de 1,5 meter afstand naar ouderen blijken te respecteren, dan wordt de versoepeling stapsgewijs uitgebreid naar grotere groepen (25, 50) en naar oudere leeftijdsklassen (12 – 18 jaar; 18 – 25 jaar). In het ideale scenario mogen dus na een tijdje Nederlanders onder de 25 jaar aan het eind van de maand juni weer in groepen van 50 bij elkaar komen, maar het kan ook zo zijn dat een tijdlang wordt vastgehouden aan onder de 12 jaar in groepen van maximaal 10.
Contact tussen jongeren en ouderen moeten uiteraard nog steeds worden vermeden.
Belangrijkste positieve effecten:
Blijvende psychische klachten onder jongeren nemen af. Ook ontstaat er meer ademruimte binnen gezinnen nu de kinderen weer met hun vrienden buiten kunnen samenkomen.
Belangrijkste negatieve effecten:
Ziekenhuisopnamen en sterfgevallen zullen licht toenemen onder jongeren, maar dit is relatief beperkt omdat jongeren een stuk minder risico lopen om erg ziek te worden van het coronavirus. Wel lopen mensen die contact hebben met jongeren een relatief groot risico.
Het wordt moeilijker voor jongeren om de 1,5 meter afstand regel tussen henzelf en ouderen te respecteren, wanneer zij deze regel onderling niet meer hoeven te respecteren.
Het heeft me aan het denken gezet, hoe lastig dit soort afwegingen zijn.
―
Quote van deelnemer
Je ervaart de verantwoordelijkheid die de mensen bij de overheid ook ervaren
―
Quote van deelnemer
Het vervolg
Dit onderzoek levert meer dan 100.000 van deze kwalitatieve motivaties op. De argumenten die burgers noemen, kunnen worden gebruikt om beter te begrijpen waarom zij een voorkeur hebben voor een bepaalde versoepeloptie. De onderbouwingen bieden ook inzicht in de argumenten die burgers zullen aanvoeren die het (niet) eens zijn met de uiteindelijke keuzes van de regering. Daarom wordt deze kwalitatieve data nog druk geanalyseerd. Daarnaast staat het volgende onderzoek alweer voor de deur. Zodra we de besluiten van de persconferentie van 20 mei weten, gaan we verder met een onderzoek naar de keuzes op langere termijn. Ook aan dit onderzoek kan iedereen weer meedoen. Uiteindelijk is de vraag wat we gaan doen tot er een vaccin is. Dit onderzoek zal worden uitgevoerd in samenwerking met modelleurs bij het Erasmus MC en de Universiteit Utrecht, die aan epidemiologische modellen werken.
Vragen?
Bent u na het lezen van deze pagina geïnteresseerd geraakt om ook uw mening te geven betreffende de versoepeling van de coronamaatregelen in Nederland? Heeft u vragen over het onderzoek, neem dan contact op met Niek Mouter: N.Mouter@tudelft.nl
Dit project wordt gefinancierd uit het TU Delft Covid-19 response fund.
FAQs
In een situatie als deze, waarin er beperkt budget, mankracht of middelen te verdelen zijn moeten er vaak moeilijke keuzes gemaakt worden over wie er aanspraak mag maken op die zaken. Verdelingsvraagstukken zijn daarom vaak pijnlijk of ongemakkelijk. Dat is voor ons geen reden om onderzoek hiernaar achterwegen te laten. Rondom het versoepelen van coronamaatregelen worden beleidskeuzes gemaakt, die pijnlijke gevolgen kunnen hebben. Met een participatieve waarde evaluatie (PWE) willen wij de overheid adequaat informeren met correcte en gedetailleerde informatie betreft de preferenties van burgers.
Daarnaast worden er momenteel door verschillende media opiniepeilingen uitgevoerd, zoals RTL of Eén Vandaag. Deze opiniepeilingen zijn vaak vrij zwart-wit en deelnemers worden voorzien van weinig informatie. Een goed voorbeeld hiervan was op zondag 12 april te zien in de uitzending van Zondag met Lubach, waarin hij de eventuele gevolgen van de geopperde corona-app besprak en de weinige informatie waarop de opiniepeilingen gebaseerd zijn.
In de participatieve waarde evaluatie (PWE) vragen we respondenten om hun keuzes te motiveren en stellen we additionele vragen over de kenmerken van respondenten (o.a. leeftijd, heeft men familie in een risicogroep, heeft men schoolgaande kinderen, kent men mensen die zijn overleden aan het coronavirus of erg ziek zijn geweest, is men zelf werkzaam in de zorg) om te analyseren of voorkeuren verschillen tussen groepen Nederlanders. Ook genereren we informatie over de achterliggende redenen van verschillen in motivaties en voorkeuren. Wij denken dat het beter is om onderzoek met meer nuance te doen dan een paar peilingen van 'bent u voor of tegen een app'.
Zoals in de vorige vraag uitgelegd zijn huidige opiniepeilingen vaak zwart-wit en leveren deze weinig informatie op. In de PWE-experimenten die wij gaan uitvoeren maken wij gebruik van een keuze design dat Nederlanders als het ware in de stoel van de Minister-President zet. Ze kunnen zo zelf de scenario’s tegen elkaar afwegen en nuancen tussen de positieve een negatieve effecten aantonen. Een voordeel van de PWE is dat we met statistische technieken kunnen vaststellen hoe de voorkeuren van burgers voor een versoepeloptie worden beïnvloed door de effecten van een optie. In hoeverre wordt de voorkeur van Nederlanders voor het openstellen van contactberoepen beïnvloed door effecten als het aantal extra sterfgevallen, het aantal mensen met blijvende lichamelijke gezondheidsproblemen en het aantal huishoudens met langdurig inkomensverlies? Met econometrische modellen kan ook de gevoeligheid van Nederlanders voor de verandering van de verschillende positieve- en negatieve effecten op precieze wijze vaststellen. Dit biedt het RIVM en het Kabinet meer gedetailleerde informatie dan opiniepeilingen, die in het algemeen gebruik maken van vraagstellingen met Likert scales.
Dit onderzoek is uitgevoerd onder een enorme tijdsdruk. Op 9 april is het onderzoeksproject gestart met als doel om op 7 mei resultaten op te leveren. Normaal gesproken zit er een periode van minimaal vier maanden tussen de start van Participatieve Waarde Evaluaties rond grote maatschappelijke thema’s zoals de energietransitie en waterveiligheid.
De belangrijkste beperking van dit onderzoek is mogelijk dat het aantal deelnemers op sommige momenten zo groot was waardoor de server de druk niet meer aankon. Voor sommige mensen was de PWE helemaal niet meer te bereiken, bij anderen liep de PWE vast. Daardoor hebben mensen de PWE niet kunnen maken, terwijl zij wel konden deelneme
Een verschil tussen deze PWE en de PWEs die we eerder hebben uitgevoerd is dat de PWE rond versoepeling van coronamaatregelen niet beschikbaar was via de mobiele telefoon. Ook ontbrak bijvoorbeeld ondertiteling bij de instructievideo (waardoor het lastig was voor bijvoorbeeld doven en slechthorenden om deel te nemen). Daarnaast was de PWE alleen in het Nederlands beschikbaar, waardoor niet iedereen die in Nederland woont, en dus de maatregelen aangaat, mee kan doen. Normaal gesproken hebben we een mobiele versie beschikbaar, maar door de tijdsdruk van dit onderzoek kunnen we alleen een goede werking op de laptop en de desktopversie garanderen.
Een eerste reden is dat er volgens ons op dit moment een groot informatiegebrek is over voorkeuren van Nederlanders rond het afbouwen van coronamaatregelen. Het meten van voorkeuren via een geavanceerde methode zoals PWE voegt volgens ons idee in zo’n situatie altijd waarde toe. Ten tweede is het belangrijk om het onderzoek in een kort tijdsbestek uit te voeren omdat de resultaten anders mogelijk te laat arriveren bij beleidsmakers om van waarde te zijn.
De resultaten worden anoniem verwerkt en de onderzoekers zullen vertrouwelijk met de data omgaan. De antwoorden worden bewaard door de TU Delft, op een beveiligde server. Alleen onderzoekers die betrokken zijn bij het Science versus Corona initiatief hebben toegang tot de antwoorden. Zij gaan hier vertrouwelijk mee om. De resultaten van het onderzoek worden gepresenteerd op geaggregeerd niveau. Ze worden onder meer gedeeld met het RIVM, Ministerie van Financiën en VWS. Op deze pagina worden er verder een factsheet en een onderzoeksrapport gepubliceert.
De overheid is niet gebonden aan de resultaten van het onderzoek. Het onderzoek is niet uitgevoerd in opdracht van de overheid en wordt gefinancierd vanuit het TU Delft COVID-19 Response Fonds. Onderzoekers van het RIVM en beleidsmakers van verschillende ministeries hebben meegekeken met het onderzoek, maar alleen de onderzoekers zijn verantwoordelijk voor de resultaten en de gemaakte keuzes.
Beleidsmakers dienen uit een grote hoeveelheid informatie, en in grote onzekerheid, keuzes te maken met verstrekkende gevolgen. De resultaten van ons onderzoek zijn daarbij een klein stukje van deze immense puzzel. Het is ook belangrijk om te benadrukken dat de meeste deelnemers aan de PWE vinden dat de adviezen van burgers een kleinere rol moeten hebben in de besluitvorming dan de adviezen van wetenschappers.
In de PWE konden deelnemers kiezen tussen acht versoepelopties. Wij hebben deze versoepelopties vastgesteld op basis van het volgen van de media en het lezen van internationaal wetenschappelijke literatuur. Een eerste selectie van versoepelopties hebben wij voorgelegd aan een groep wetenschappers, onderzoekers van het RIVM en beleidsmakers met de vraag of belangrijke versoepelopties missen of dat we versoepelopties in onze lijst hadden staan die totaal niet realistisch zijn. In deze ronde zijn een aantal versoepelopties toegevoegd en afgevallen.
Omdat onze analisten hadden berekend dat wij maximaal acht versoepelopties konden voorleggen bij een groep van 5.000 respondenten om nog relevante informatie op te leveren over de voorkeuren van Nederlanders rond versoepelopties. Hierdoor hebben wij bijvoorbeeld besloten om de optie ‘Horeca en Entertainment’ niet op te splitsen in twee aparte categorieën. Achteraf gezien hadden wij door het grote aantal deelnemers misschien meer versoepelopties kunnen meenemen in de PWE. Zo is een beperking nu dat naast ouderen andere getroffen groepen als bijvoorbeeld gehandicapten kinderen niet zijn meegenomen in één van de versoepelopties. Ook had het splitsen van de categorieën horeca en entertainment, of een extra categorie kunst en cultuur, meer informatie kunnen opleveren.
Het is in dit onderzoek niet mogelijk om ervoor te kiezen dat de druk op het zorgsysteem met meer dan 50% toeneemt, want dan is het niet meer mogelijk om alle patiënten te behandelen die een kans hebben om te herstellen. De gevolgen zijn dan, dat ziekenhuizen moeten kiezen, wie er een behandeling krijgt en wie niet. De rechtvaardigheid van zorgbehandelingen voor de Nederlandse samenleving is dan niet meer te garandeerden. De maximale toename is in discussies met onderzoekers van het RIVM, andere Universiteiten en beleidsmakers vastgesteld worden. Deze deskundige hebben omvattende inzichten in de performance van het Nederlandse zorgsysteem.
Ja, deelnemers mogen de overheid in deel één van het onderzoek ook adviseren om helemaal geen maatregelen te versoepelen tussen 20 mei en 20 juli. In deel twee hadden zij verder de optie om specifiek aan te geven of er versoepelopties zijn waarvan zij vinden dat ze niet moeten worden overwogen.
Zoals in het onderzoek vermeld, hebben wij geprobeerd om de effecten van de versoepelingen zo goed mogelijk in te schatten, maar omdat het gaat om een nieuw virus en omdat Nederland zich bevindt in een totaal nieuwe situatie is er heel erg veel onzekerheid. Op zich is onzekerheid rond effectschattingen voor het uitvoeren van een PWE geen probleem. In de volgende twee FAQ leggen we uit dat het voor de ontwikkeling van een PWE nodig is om in termen van bandbreedten informatie te hebben over de effecten van versoepelopties. We hebben een inschatting gemaakt van de bandbreedten van effecten op basis van het lezen van literatuur en statistieken van het CBS. Deze bandbreedten hebben we voorgelegd aan verschillende experts uit meerdere Universiteiten, RIVM en Ministeries die hierop hebben gereageerd.
Wij denken van niet. Het is volgens ons goed om nu al voorkeuren te meten. Als er dan precieze informatie is over de effecten van versoepelopties, dan hoef je niet nog een maand te wachten tot er informatie is over de voorkeuren. Je kunt de nieuwe informatie in het MDCEV model stoppen en nieuwe analyses uitvoeren. Uiteraard kun je natuurlijk altijd een nieuwe studie uitvoeren als hier behoefte aan is.
Om te kunnen schatten hoeveel waarde respondenten ontlenen aan verschillende kenmerken van versoepelopties is het nodig om respondenten verschillende versies van de PWE te laten maken. Om een voorbeeld te geven, sommige respondenten kregen te zien dat de versoepeloptie: ‘werknemers in contactberoepen (o.a. de kapper)’ zou leiden tot 200 extra sterfgevallen onder mensen ouder dan 70 jaar, terwijl er ook respondenten waren die zagen dat het kiezen van deze optie zouden leiden tot 400, 600 of 1000 extra sterfgevallen in deze leeftijdsgroep. De noodzaak van het presenteren van verschillende informatie kunnen we illustreren met een voorbeeld: stel dat je wilt weten hoeveel geld mensen bereid zijn te betalen voor een kopje koffie en je vraagt 1.000 mensen of zij bereid zijn om 50 cent voor het kopje koffie te betalen. Stel dat alle individuen deze vraag met ‘ja’ beantwoorden, dan weet je niet of deze mensen ook 80 cent of zelfs 1,50 euro bereid zijn te betalen voor de koffie. Als je de betalingsbereidheid voor een kopje koffie wilt weten, dan is het veel slimmer om de 1.000 mensen bijvoorbeeld in 10 groepen in te delen. De eerste groep krijgt dan de vraag of zij bereid zijn om 50 cent te betalen, de tweede groep wordt gevraagd of zij 75 cent willen betalen etc. Om deze reden maken we verschillende versies (designs) van het experiment.
Zoals in het onderzoek vermeld, hebben wij geprobeerd om de effecten van de versoepelingen zo goed mogelijk in te schatten. Echter is er erg veel onzekerheid, omdat het gaat om een nieuw virus en omdat Nederland zich bevindt in een totaal nieuwe situatie. We hebben een inschatting gemaakt van de bandbreedten van effecten op basis van het lezen van literatuur en statistieken van het CBS. Deze bandbreedten hebben we voorgelegd aan verschillende experts van meerdere Universiteiten, RIVM en Ministeries die hierop hebben gereageerd.
Een spanningsveld dat altijd terugkomt bij het ontwerpen van een PWE is het zoeken naar de juiste balans in het spanningsveld tussen inclusiviteit en complexiteit. Aan de ene kant bestaat de wens om ervoor te zorgen dat alle burgers kunnen meedoen die willen meedoen. Om de PWE toegankelijk te maken voor iedereen moet het keuzevraagstuk van de overheid dat wordt voorgelegd in de PWE worden versimpeld. Aan de andere kant bestaat de wens om de complexiteit van het keuzevraagstuk zo accuraat mogelijk te vatten in de PWE. Want, hoe bruikbaar zijn de uitkomsten eigenlijk wanneer de complexiteit niet goed wordt gevat?
Laagopgeleide Nederlanders zijn iets positiever over de methode dan hoogopgeleide Nederlanders. Deelnemers worden zich meer bewust van de keuzes die de overheid moet maken en zij vinden het fijn dat de overheid hen op deze manier betrekt.
De steekproef is nationaal representatief getrokken door Kantar voor geslacht en gender, gebaseerd op onderstaande distributie. Hierbij heeft geen voorselectie plaatsgevonden, het onderzoek uitgestuurd naar de generale populatie 18+. In de laatste kolom de percentages die in onze steekproef behaald zijn.
Wilt u op de hoogte blijven over de laatste ontwikkelingen omtrent Participatieve Waarde Evaluatie (PWE), onderzoeksresultaten of wilt u zelf meetesten? Meld u dan aan voor de PWE nieuwsbrief.
