Nederland wil in 2030 ongeveer de helft van de energie duurzaam opwekken, in 2050 is dit zelfs 100% duurzame energie. Dit staat in het klimaatakkoord. De gemeente Súdwest-Fryslân moet ook een bijdrage leveren aan duurzame energie. De precieze hoeveelheid is nog niet vastgesteld, maar elke gemeente van Nederland wil proberen om de helft van zijn eigen energiegebruik zelf duurzaam op te wekken in 2030.
Súdwest-Fryslân wil hier een plan voor bedenken en wil weten wat voor haar inwoners belangrijk is. Daarom heeft zij haar inwoners uitgenodigd om hun mening te geven via een Participatieve Waarde Evaluatie (PWE). In totaal hebben 1376 inwoners via deze raadpleging hun mening hebben gegeven over de toekomst van energie in Súdwest-Fryslân. Tussen 10 april tot 17 mei 2020 konden zij deze online invullen. Op deze pagina komt u meer te weten over de uitkomsten van de PWE.
De PWE is onderdeel van vijf stappen die de gemeente samen met het Nederlands Platform Burgerparticipatie in Overheidsbeleid (NPBO) neemt om haar inwoners te betrekken bij dit onderwerp. Dit is de rapportage van de derde stap. Daarna volgen er nog twee stappen. Hieronder staan ze alle vijf weergegeven:
Randvoorwaarden voor de raadpleging aangeven door de gemeente. Dit is samen met wethouders en raadsleden tot stand gekomen.
Hackathon: een werksessie met 35 inwoners, 7 experts en 7 begeleiders. De werksessie heeft de raadpleging voorbereid. Dit vond plaats op 7 maart 2020 in Wommels. Opslag is door de inwoners naar voren geschoven als thema voor deze raadpleging tijdens de hackathon in Wommels.
De internetraadpleging: dat is deze PWE.
Een burgerforum: Een groep van 15 inwoners vormt het burgerforum. Zij maken een advies over de uitkomsten van de raadpleging.
Behandeling van het burgerforumadvies door de gemeenteraad van Súdwest-Fryslân in de raadsvergadering van 24 september 2020.
Deelnemers kregen verschillende keuzemogelijkheden te zien hoe de gemeente kan bijdragen aan duurzame energie. Onder deze keuzemogelijkheden moesten zij 100 punten verdelen. De keuzemogelijkheden zijn géén concrete plannen van de gemeente. Het zijn keuzes die ontworpen zijn om een sterke voorkeur of afkeur op te roepen.
De zes mogelijkheden die wij aan deelnemers voorlegden zijn:
‘De gemeente neemt de leiding en ontzorgt’: De gemeente houdt de leiding en sluit aan bij wat jij als inwoner belangrijk vindt.
‘Inwoners doen het zelf’: Inwoners wekken zelf energie op en houden zelf de touwtjes in handen.
‘De markt bepaalt’: De gemeente wacht af waar de markt mee komt. Marktpartijen zijn verplicht om inwoners te betrekken bij hun plannen.
‘Op een klein aantal plekken komt grootschalige energieopwekking’: Hiermee voorkomt de gemeente dat er op heel veel plaatsen wind- of zonneparken komen.
‘Inzetten op opslag’: Súdwest-Fryslân wordt de batterij van Nederland en zorgt voor de stabiliteit van het Nederlandse energiesysteem
‘Energieleverancier van Nederland worden’: Helpt Súdwest-Fryslân de rest van Nederland om de energieopwekking te verduurzamen?
De resultaten
Op basis van de resultaten van de raadpleging trekken we zes hoofdconclusies over de toekomst van het energiebeleid. Deze zijn als volgt:
Deelnemers zien een grote rol voor de gemeente en de inwoners zelf.
Deelnemers zijn terughoudend over een te grote rol voor de markt.
De overgrote meerderheid van de deelnemers wil niet dat Súdwest-Fryslân energieleverancier van Nederland wordt, jongeren zijn relatief positief over deze optie.
Het landschap is een belangrijke waarde en de aantasting daarvan een reden tot zorg.
Kosteneffectiviteit is een belangrijk onderwerp voor deelnemers.
Deelnemers hebben zorgen over de eerlijkheid van de verdeling van lusten en lasten.
‘De gemeente neemt de leiding en ontzorgt’ is de meest favoriete keuzemogelijkheid, hieraan worden gemiddeld 31,59 punten toegekend. Voor 610 deelnemers is dit de favoriete strategie. Er worden verschillende motivaties voor deze optie gegeven. Motivaties als “ontzorgen is belangrijk”, “zo kunnen meer mensen meedoen” en “burgers kunnen het niet betalen, dat moet de overheid doen”, worden vaak genoemd. Echter vinden sommige deelnemers eigen regie ook belangrijk, of maken zij zich zorgen of de keuzes van de gemeente ook dezelfde als hun eigen keuzes zijn.
Mensen hebben niet allemaal de financiële middelen om het zelf te regelen al zouden ze dat wel willen.
―
Respondent over “de gemeente neemt de leiding en ontzorgt”
Ik vind eigen regie belangrijk. Daarom kies ik voor 70% ‘zelf doen’ en 30% voor ‘de gemeente neemt leiding en ontzorgt’. Via verkiezingen kan ik hier enigszins invloed op uitoefenen.
―
Respondent over “de gemeente neemt de leiding en ontzorgt”
De tweede favoriete optie is ‘Inwoners doen het zelf’, 405 deelnemers kennen hier de meeste punten aan toe. Gemiddeld worden er 23,36 punten toegekend aan deze keuzeopties. Enkele motivaties voor deze optie zijn: “eigen regie is ook belangrijk”; “dit is goed voor de bewustwording”; en “anders gebeurt het niet”.
Mogelijkheden drie en zes, ‘De markt bepaalt’ en ‘Energieleverancier van Nederland worden’ zijn het minst favoriet. 611 mensen geven 0 punten aan ‘De markt bepaalt’ (gemiddeld 9,93 punten). ‘Energieleverancier van Nederland worden is nog minder favoriet, 800 deelnemers geven hier geen punten aan en gemiddeld kennen deelnemers 5,05 punten toe. Over deze laatste optie zijn er zorgen onder deelnemers over o.a. “de markt heeft alleen een winstbejag”; “de markt betrekt bewoners niet”; en “ik vertrouw de markt niet”. Eén van de voorstanders van deze optie geeft juist de volgende motivatie voor deze optie: “Het is aan de markt om energie op te wekken, te leveren en kansen te benutten. De markt kan dat soort dingen veel beter dan de overheid en idyllische amateuristische kleinschalige projecten.”
Als je zelf opwekt heb je er direct voordeel van. Ook word je zelf dan ook beter bewust van je energieverbruik en ga je daar over nadenken
―
Respondent over “Inwoners doen het zelf”
Vanwege draagvlak en snelheid is het belangrijk om de inwoners zelf mee te laten doen.
―
Respondent over “Inwoners doen het zelf”
Deelnemers die punten toekennen aan mogelijkheid 1 ‘De gemeente neemt de leiding en ontzorgt’ kennen vaker punten toe aan mogelijkheid 4 ‘Op een klein aantal plekken komt grootschalige energieopwekking’ en mogelijkheid 6 ‘Energieleverancier van Nederland worden’, dan dat zij punten toekennen aan andere mogelijkheden. Deelnemers die punten toekennen aan mogelijkheid 2 ‘Inwoners doen het zelf’ kennen juist minder vaak punten toe aan mogelijkheid 1 ‘De gemeente neemt de leiding en ontzorgt’ en mogelijkheid 4 ‘Op een klein aantal plekken komt grootschalige energieopwekking’.
Nieuwe data-visualisatiemogelijkheid door middel van waardenkaarten
In deze PWE stonden waarden centraal; wat vinden de inwoners van Súdwest-Fryslân nu belangrijk? We hebben daarom gekeken wat de onderliggende waarden in hun antwoorden zijn (e.g. zelfbeschikking, het landschap en samenwerking). Door middel van waardenkaarten kunnen lezers in één oogopslag zien wat de meeste deelnemers belangrijk vinden. De kaarten geven centrale waarden per keuzemogelijkheid weer. Ook hebben we gekeken welke waarden er terugkomen in de zorgen die deelnemers rapporteren, het plaatje hieronder geeft een voorbeeld.
Figuur 1. Waardenkaart 'zorgen over bepaalde opties'
Meer informatie en nieuwsbrief
Heeft u na het lezen van deze pagina of het rapport nog vragen? Neem dan contact op met Shannon Spruit: S.L.Spruit@tudelft.nl Wilt u op de hoogte blijven over de laatste ontwikkelingen omtrent Participatieve Waarde Evaluatie (PWE), onderzoeksresultaten of wilt u zelf meetesten? Meld u dan aan voor de PWE nieuwsbrief.
