We\Visit: beeldbellen tegen eenzaamheid

Langsgaan bij een dierbare die in levensgevaar verkeert. Normaal gesproken kan dat, maar vanwege het coronavirus is bezoek op de ic’s niet meer toegestaan. Gevolg? Een eenzaam gevecht achter gesloten deuren. In een poging die eenzaamheid te bestrijden, bedachten wetenschappers van de TU Delft We\Visit: een tool waarmee je kunt beeldbellen op afspraak. Een tool die razendsnel ontwikkeld werd, nadat het Reinier de Graaf Gasthuis de noodklok luidde.

Lees ook

Een prachtig alarm naast je ziekenhuisbed

Het begint allemaal op een vrijdagmiddag, vlak nadat premier Rutte de intelligente lockdown heeft afgekondigd. Via een collega van de faculteit ME krijgt Elif Özcan Vieira een mailtje doorgestuurd. Elif, die verbonden is aan de faculteit Industrieel Ontwerpen (IO) en onder meer onderzoek doet naar alarmmoeheid bij medisch personeel, opent het bericht en merkt dat de haartjes op haar armen direct overeind gaan staan. ‘Het was een behoorlijk emotionele mail,’ legt Elif uit. ‘Een noodkreet. Reinier de Graaf gaf aan naarstig op zoek te zijn naar een communicatietool voor op hun ic. De patiënten lijden niet alleen aan het coronavirus, stond er geschreven, maar ook nog eens aan eenzaamheid. Een hartverscheurende combinatie. Ik voelde direct de noodzaak om ermee aan de slag te gaan. De onderzoekservaring die ik op verschillende ic’s heb opgedaan, kwam daarbij zeker van pas. Maar ik had versterking nodig. Technische kennis om zo’n tool te kunnen ontwikkelen.’

Interfacultaire kruisbestuiving

Via een collega wordt Elif aan Willem-Paul Brinkman gekoppeld. Zo’n zeshonderdvijftig meter verderop werkt Willem-Paul, met behulp van virtuele technieken, aan de bestrijding van fobieën en psychotische stoornissen. Dat doet hij aan de faculteit Elektrotechniek, Wiskunde en Informatica (EWI). Nog datzelfde weekend trommelt hij een aantal collega-wetenschappers op die hem, de maandag erna, vergezellen tijdens een Zoom-meeting met Elif. Eén van hen is Merijn Bruijnes. Hij is als psycholoog gespecialiseerd in de interactie tussen mens en technologie. Merijn: ‘De mail van het Reinier de Graaf Gasthuis maakte veel los, en leidde direct tot een brainstorm. Al snel kwamen we uit op het idee van beeldbellen met een planningstool. Maar goed, voor wie maak je zo’n tool dan?’

Geen mobieltje

Om tot de juiste doelgroep te komen, wordt er onder meer contact opgenomen met FCIC – een stichting die de belangen van ic-patiënten en hun naasten behartigt. Elif: ‘Wat je vaak ziet, is dat mensen op een ic niet de beschikking hebben over een mobiele telefoon. Zij zijn immers met spoed naar het ziekenhuis gebracht. Daarbij komt ook nog eens dat het, in het geval van corona, vaak om mensen van 65 jaar of ouder gaat.’ En, vult Merijn aan, veel coronapatiënten (die op de ic liggen) zijn in slaap gebracht. ‘Sommige patiënten zijn geïntubeerd en liggen aan een beademingstoestel. Dat ziet er behoorlijk heftig uit. Toch vertelde iemand van de stichting dat dat niet automatisch betekent dat je niets meer meekrijgt. Hoe pas je daar dan weer je tool op aan?’

Cybersecurity

Uit de brainstorm vloeit een heel concreet concept. Om een gevoel van sociaal contact te creëren, en emotionele steun te bieden aan naasten, willen de wetenschappers een online videotool maken. Een videotool die, op een aantal punten, verdergaat waar FaceTime en WhatsApp stoppen. Zo is de tool niet alleen makkelijk te gebruiken door 65-plussers, maar is het waarborgen van de privacy van de patiënten ook een belangrijk element. ‘De Cybersecurity-groep heeft een aantal studenten aangewezen die hun best hebben gedaan om de beveiliging van de tool te kraken. Zij rapporteerden de bevindingen en kwamen vervolgens met oplossingen op de proppen. Dat heeft ons erg geholpen.’

Prototype

Een week na de maandagmiddagsessie ligt er een prototype. Naam? We\Visit. En de werkwijze? Die is, volgens Merijn, als volgt: ‘De contactpersoon van de familie ontvangt van het verplegend personeel een code. Met die code kan de familie van de patiënt inloggen op het systeem van We\Visit en een virtuele afspraak inplannen. Op het tijdstip van de afspraak loopt er iemand van de verpleging – of een vrijwilliger – met een tablet naar de patiënt om vervolgens, aan het bed, de videoconnectie tot stand te brengen. Net als bij Zoom is er sprake van een virtuele ontmoetingskamer waarin met elkaar gepraat kan worden. Het lastige is dat je te maken hebt met een ic-omgeving. Daardoor kunnen er meer dingen niet dan wel. In het begin dachten we nog erg groots, maar uiteindelijk zijn we op een vrij eenvoudig – door IO-student Marek Torbus ontwikkeld – ontwerp uitgekomen. De technische implementatie is door studenten van EWI gedaan. Allemaal pro bono en naast hun tentamens. Mijn collega Otto Visser (van de Distributed Systems Group) had binnen no time tien studenten in zijn app die aangaven heel erg graag mee te willen werken. Ongelooflijk bijzonder.’

Open science

De applicatie die voor het videobellen gebruikt wordt, heet Jitsi, en is een zogenoemde open source-applicatie. Dat betekent dat het door iedereen gebruikt mag worden. En dat delen is een manier van werken die heel erg bij het We\Visit-team past. Elif: ‘Wat je momenteel overal in de wereld ziet, is dat de fysieke grenzen sluiten. En dat landen toch snel geneigd zijn voor zichzelf te kiezen. Met deze manier van open science bedrijven, willen wij over landsgrenzen heen stappen. Het is niet alleen ons virus, maar een virus van iedereen. En hoewel we een technisch product maken, gaat het hier om een sociologisch vraagstuk dat opgelost moet worden. Daarom is open science, ten tijde van deze coronacrisis, zo ongelooflijk belangrijk.’ Een visie die Merijn beaamt. ‘We waren het er allemaal, van begin af aan, over eens: iedereen mag van onze bevindingen gebruikmaken. Momenteel draait er een We\Visit-pilot in het Reinier de Graaf Ziekenhuis om binnenkort een wat meer gefinetunede variant in het Erasmus MC te testen. Als we na de pilots tevreden zijn, willen we de software vrijgeven zodat iedere stakeholder van iedere willekeurige organisatie enkel een pakketje met informatie hoeft te downloaden. Een kant-en-klaar-pakketje dat straks op onze site te vinden is.’

Brokjes

Dat er behoefte is aan dergelijke hapklare brokjes, heeft Elif uit eerste hand. ‘Vorige week sprak ik één van mijn ooms. In een laboratorium in Turkije ontwikkelt hij tests die het hepatitis-virus opsporen. We spraken over de huidige pandemie die de wereld in lichterlaaie zet. Toen ik hem over We\Visit vertelde, en de softwarepakketjes waarmee iedereen straks uit de voeten kan, zei hij direct: “Oké, geef me te zijner tijd een seintje. Want dit móet naar Turkije.” Hopelijk wordt We\Visit straks niet alleen in ziekenhuizen, maar ook in verzorgings- en verpleeghuizen ingezet. Zowel in Nederland als ver daarbuiten.’

Glimlach

Maar tot die tijd is het nog eventjes bikkelen. Elif: ‘We hebben inmiddels wat funding ontvangen van het TU Delft COVID-19 Response Fund. Maar we moeten straks ook over lange termijn financiering nadenken. Je zou namelijk nog zó veel meer uit We\Visit kunnen halen. Denk bijvoorbeeld aan het creëren van een message in the bottle-functie. Wat je ziet, is dat vooral kleine kinderen heel erg verlegen kunnen reageren op zo’n camera. Zij zingen veel liever een liedje voor oma in een vertrouwde context, of willen bijvoorbeeld de tijd nemen om een opbeurende tekening te maken. Met zo’n message in the bottle-functie hoef je als familie niet op één moment samen te komen, maar kan je de hele dag door verschillende berichtjes sturen. We\Visit bundelt het en levert het dan af als flessenpost. Maar goed, het ontwikkelen van zo iets heeft tijd nodig.’ Merijn: ‘Om al die mooie ideeën te bestendigen, zal er inderdaad een businessplan moeten komen. Misschien kunnen onze collega’s van de faculteit Techniek, Bestuur en Management (TBM) daar, te zijner tijd, bij helpen. Ik geloof wel dat dat gaat lukken. Als je ziet hoe bereid iedereen is om de handen uit de mouwen te steken: ronduit inspirerend. Voor nu is het vooral zaak dat de werkdruk op de ic’s afneemt. Op dit moment draaien artsen en verplegers de ene uitputtende dienst na de andere, en is er nauwelijks nog ruimte voor het menselijke aspect. Hopelijk brengt We\Visit daar verandering in, en zorgt het voor een kleine glimlach, zonder dat het ten koste gaat van iets. Of iemand.’

Merijn Bruijnes is als psycholoog verbonden aan de Interactive Intelligence group van de TU Delft. ‘Bij informatica denken mensen vaak aan hardcore programmeren of machine learning. En niet aan psychologie. Toch is het zo dat je met behulp van psychologische kennis technologie beter kunt laten werken. Denk bijvoorbeeld aan het gebruiksvriendelijk maken van een systeem. Ook werken steeds meer organisaties met chatbots of virtuele assistenten. Door onderzoek te doen naar hoe mensen reageren op zulke digitale gesprekspartners, kan je vanuit de techniek weer een bijdrage leveren aan de psychologie.’ Een mooi voorbeeld waarin psychologie en techniek samenkomen, is de tool die Merijn ontwikkelde voor de Politieacademie in Apeldoorn. Voor agenten in opleiding bedacht hij een virtuele verdachte waarmee verschillende verhoortechnieken geoefend kunnen worden. Zo hoeven aanstormende agenten niet direct hun lesboeken voor de verhoorkamer te verruilen, maar is er sprake van een fijne tussenstap. In z’n huidige onderzoek focust Merijn zich op diabetespatiënten. ‘Er wordt vaak alleen maar naar de patiënt en de arts gekeken. Maar daarmee is het plaatje niet compleet. Een patiënt heeft namelijk ook nog te dealen met een sociale omgeving. “Hoe ga ik mijn dochtertje vertellen dat ze wél koekjes mag bakken, maar dat ik ze niet mag eten.” Ik kijk dus vooral naar hoe je de wisselwerking tussen de patiënt en zijn sociale omgeving beter kunt laten verlopen.’

Elif Özcan-Vieira is directeur van het Critical Alarms Lab (CAL) van de TU Delft en is hoofd Zorgtechnologie op de volwassen Intensive Care Unit van het Erasmus MC. In het artikel Een prachtig alarm naast je ziekenhuisbed legt Elif uit dat een kakofonie aan geluiden tot alarmmoeheid bij medisch personeel kan leiden, en tot angst bij patiënten. In samenwerking met het Erasmus MC wil zij het probleem van geluidsoverlast op ic’s aanpakken. Dat doet zij met behulp van mensgerichte ontwerpoplossingen waarbij geavanceerde technologie als basis wordt gebruikt. Tijdens haar studententijd in Ankara, waar zij zich toelegde op Industrieel Ontwerpen, bloeide er een liefde voor het maken van radio op. En geluid. ‘Er kleeft een ondoorgrondelijke magie aan geluid. De vormgeving ervan, het schijnbaar ongrijpbare, het onmiddellijke effect op de directe omgeving. Als sounddesigner voor Radyo ODTÜ, dat toen nog gerund werd door studenten en inmiddels is uitgegroeid tot een nationale zender, raakte ik gefascineerd door de trillinkjes die wij vangen met onze oren. In de jaren die volgden, ben ik mij meer gaan verdiepen in productbeleving, menselijk gedrag en psychische processen. En ook in die context kwam geluid steeds weer om de hoek kijken.’

Cédric Willekens studeert Informatica aan de TU Delft en kwam, via Otto Visser, in aanraking met We\Visit. ‘Kort nadat COVID-19 in Nederland voeten aan de grond kreeg, ben ik bij mijn vriendin ingetrokken. We spraken vaak over haar grootmoeders, en hoe je contact kunt houden met een dierbare ten tijde van sociale onthouding. Toen ik Otto Visser over We\Visit hoorde praten, wist ik het meteen: dit is een geweldig project, hier wil ik m’n steentje aan bijdragen. Het grote voordeel is dat ik mij, als student-assistent, al een tijdje bezighoud met educatieve softwareprojecten. Eén van die projecten heet Queue. Queue is een tool waarmee je contactmomenten met studenten kunt inplannen. Bijvoorbeeld als er een mondeling tentamen op de rol staat. Het basisidee van Queue is vergelijkbaar met dan van We\Visit. In het begin probeerden wij, zeer nauw samenwerkend met het Reinier de Graaf Ziekenhuis, de behoeften te inventariseren. Wat is de wens van het zorgpersoneel? En waar verlangen de familieleden thuis naar? Op basis van die input zijn we de back-end gaan schrijven: het gedeelte dat niet zichtbaar is voor de gebruiker. De industrieel ontwerpers richten zich daarbij op de user interface en proberen de digitale omgeving zo gebruiksvriendelijk mogelijk te maken. Denk daarbij aan vragen als: Welke knoppen heeft het apparaat nodig? Welke route legt de gebruiker af? Zij maken dingen intuïtief, zorgen voor een strakke uitstraling en vormen de schakel tussen ons – de informatici die voor de technische implementatie zorgen – en de gebruiker.’

Het ontwerp van We\Visit is met opzet heel eenvoudig gemaakt en ontwikkeld door IO-student Marek Torbus. Marek: ‘Ik was direct heel erg geïnteresseerd in dit project vanwege de behoefte aan een dergelijke tool. Ik heb met Elif gesproken, aangegeven dat ik wilde helpen en had het geluk dat ik vanaf het begin bij het team mocht horen. De verantwoordelijkheid die ik kreeg, was het creëren van een workflow en gebruikersinterface voor We\Visit. Daarbij was het belangrijk de website toegankelijk te maken voor verschillende gebruikers, en heb ik mij vooral gericht op ouderen die moeite hebben met technologie of zelfs helemaal niet in het bezit van een smartphone zijn. Voor hen is contact met familie of vrienden, vanaf een intensive care, extra lastig. Om hier iets aan te doen, heb ik een website ontwikkeld die enkel om een aantal noodzakelijke handelingen vraagt. En waarbij bijvoorbeeld gebruik is gemaakt van erg contrasterende kleuren. De sleutel tot ons succes waren de dagelijkse Zoom-bijeenkomsten, waarin ik telkens de gelegenheid kreeg om het werk te presenteren en feedback te ontvangen. Ik voel me bijzonder vereerd om deel uit te maken We\Visit.’