Van Marken en de NG&SF
Jacques van Marken was de eerste student Toegepaste chemie die in 1869 afstudeerde aan de Polytechnische School Delft (de voorloper van de TU Delft). In 1869 richtte hij in Delft de Nederlandsche Gist- en Spiritusfabriek op (NG&SF, afbeelding 1) voor de productie van bakkersgist en hij trouwde met Agneta Matthes. Agneta werd een actief betrokken partner van het bedrijf. In 1873 kochten zij een parfumbedrijf en in de jaren daarna voegden zij olie, margarine, gelatine en lijm aan hun assortiment toe. Zij waren vooruitstrevende werkgevers: de werknemers beschikten over sociale voorzieningen die in de 19e eeuw verder nog onbekend waren (afbeelding 3).
Afbeelding 1. De Nederlandsche Gist- en Spiritusfabriek in 1889.
Afbeelding 2. Jacques en Agneta van Marken.
Afbeelding 3. De werknemers van de NG&SF en hun gezinnen beschikten over diverse voorzieningen bij de fabriek, zoals een school, winkels, een sportzaal, een kantine en een aula. Er waren pensioenen en mogelijkheden om aandelen in de fabriek te kopen. Ook was er een nieuwsbrief waarin alles werd uitgelegd, van de financiële situatie van het bedrijf tot veranderingen in de leiding. Toen Beijerinck werd benoemd, stonden er artikelen in over wat hij zou gaan doen en waarom dat nodig was.
Delftse hoogleraren geven microbiologie advies
Van Marken benoemde in 1884 Martinus W. Beijerinck tot hoofd van zijn nieuwe industriële microbiologielaboratorium. Met Beijerincks benoeming tot hoogleraar in 1895 begon de traditie dat Delftse hoogleraren microbiologie advies geven aan de NG&SF. Begin 20e eeuw breidde de NG&SF uit naar het buitenland en daarnaast het aantal producten.
Penicilline onder de codenaam Bacinol
In de Tweede Wereldoorlog produceerden ze met hulp van professor A.J. Kluyver in het geheim penicilline onder de codenaam Bacinol. De Duitse bezetter is hier nooit achter gekomen. Na de oorlog breidde het bedrijf de productie van antibiotica uit.
Afvalwaterzuivering en biogasproductie
In 1968 fuseerde de NG&SF met het farmaceutisch bedrijf Brocades en werd Koninklijke Gist Brocades. In samenwerking met de TU Delft ging Gist Brocades zich bezighouden met afvalwaterzuivering en biogasproductie (afbeelding 4). In het afvalwaterzuiveringssysteem werd in 1990 de nu beroemde anammoxreactie ontdekt, waarbij ammonium en nitriet, beide schadelijk voor het milieu, biologisch wordt omgezet in het onschadelijke N2. In 1998 werd Gist Brocades overgenomen door DSM.
