Windturbines, zonnepanelen, batterijen. We produceren, consumeren en distribueren energie meer lokaal. Hiermee zouden we uitdagingen zoals energiearmoede kunnen oplossen. “Maar als we rechtvaardige en succesvolle energy hubs willen, moeten we ze voor iedereen concreet en relevant maken”, zegt onderzoeker Abhigyan Singh.
We zijn het gewoon dat grote energiebedrijven onze energie produceren en leveren, terwijl wij de maandelijkse rekening betalen, zegt universitair docent bij IO Abhigyan Singh. Maar in de nieuwe realiteit van lokaal geproduceerde energie hebben mensen de kans om zelf initiatief te nemen.
Een goed voorbeeld is de groeiende populariteit van zogenaamde 'energy hubs'. Kort gezegd komen in een energy hub verschillende partijen, zoals bewoners en bedrijven, samen om samen te werken aan energieproductie, -opslag, -uitwisseling en -consumptie.
Concreet en relevant
“Een energy hub zou een middel kunnen zijn om problemen zoals energiearmoede aan te pakken”, legt Abhigyan uit. Maar daarvoor moeten bewoners zich eerst organiseren. In een coöperatie bijvoorbeeld, waar ze hun krachten bundelen. En daar knijpt het schoentje. “In het debat over energy hubs ligt de focus te veel op de technische en financiële kant. Met moeilijke termen en concepten die mensen niet begrijpen. Als we rechtvaardige en succesvolle energy hubs willen opzetten, moeten we maken dat ze voor iedereen concreet en relevant zijn.”
In het debat over energy hubs ligt de focus te veel op de technische en financiële kant. Met moeilijke termen en concepten die mensen niet begrijpen.
Abhigyan Singh en promovendus Gijs van Leeuwen zijn betrokken bij het project Local Inclusive Future Energy (LIFE) in Amsterdam. LIFE wil innovaties ontwikkelen die bijdragen aan een inclusieve en infrastructuurvriendelijke energietransitie, met een focus op Amsterdam Zuidoost.
Amsterdam Zuidoost is de thuisbasis van bekende eventlocaties zoals de Johan Cruyff Arena en Ziggo Dome, en er staan veel kantoorgebouwen. Ongeveer 200 meter ten noordoosten van dit gebied ligt Venserpolder, een woonwijk waar mensen van zo’n 170 verschillende nationaliteiten samenwonen. Ze worstelen met sociaaleconomische uitdagingen, waaronder energiearmoede.
Speels en ontspannen
“De afgelopen drie jaar hebben we op een speelse en ontspannen manier met de bewoners van Venserpolder genetwerkt. Zo leren we hun leefwereld kennen, hun behoeften, waarden, sociale interacties en dynamiek. We zijn bezig om samen met hen een energiecoöperatie in de stijgers te zetten, zo worden de bewoners een volwaardige partner in de energy hub.”
De afgelopen drie jaar hebben we op een speelse en ontspannen manier met de bewoners van Venserpolder genetwerkt. Zo leren we hun leefwereld kennen, hun behoeften, waarden, sociale interacties en dynamiek.
“We hebben tot nu toe ongeveer 80 bewoners kunnen bereiken met onze co-creatie workshops en onze deelnames aan lokale activiteiten”, voegt Wouter Methorst toe. Wouter maakt deel uit van de stichting CoForce, die de transitie naar schone energie wil versnellen. CoForce helpt de bewoners van Venserpolder in dit verhaal te betrekken. “Om tot een goede samenwerking met de bewoners te komen, is het cruciaal om veel tijd te investeren in het opbouwen van een vertrouwensband.”
Energie is een ingewikkeld onderwerp. Daarom gebruiken we bijvoorbeeld Lego om duidelijker voor te stellen hoe een energy hub werkt. Waar komt de energie vandaan? Waar gaat die heen? Hoe kun je het slim delen met andere partners? Dit bespreken we met bewoners.
Gijs van Leeuwen: “Energie is een heel technisch en ingewikkeld onderwerp. Daarom gebruiken we bijvoorbeeld Lego om duidelijker voor te stellen hoe een energy hub werkt. Waar komt de energie vandaan? Waar gaat die heen? Hoe kun je het slim delen met andere partners in de buurt? Deze onderwerpen bespreken we met bewoners. Hoe zien zij dit? Wat zijn hun wensen voor de coöperatie?”
De complexiteit van de energy hub wordt op een laagdrempelige manier uitgelegd met de hulp van LEGO. De visualisatie links werd door Spectral Energy ontworpen.
“We onderzoeken de mogelijke toepassingen van de energiecoöperatie”, besluit Abhigyan. “Ze kan bijvoorbeeld de installatie van zonnepanelen op de daken van de appartementen organiseren om voor goedkopere energie voor de bewoners te zorgen. Ze kan ook samenwerken met de Johan Cruyff Arena om energie uit te wisselen. Uiteindelijk hopen we een energiecoöperatie voor de bewoners op te zetten die op zichzelf verder kan en een volwaardige speler wordt in het energie-ecosysteem in dit gebied. Ook wanneer het LIFE-project is gestopt.”
Hans Roeland Poolman (AMS Institute): “Het gaat om de organisatie”
Het LIFE-project is een initiatief van een consortium met 12 partners, waaronder AMS Institute. Hans Roeland Poolman is Project lead of Stakeholder Engagement ArenAPoort en houdt de langetermijnresultaten van het project in de gaten. Hij vertelt: “Het landelijke elektriciteitsnet en de lokale distributienetten lopen tegen hun grenzen aan. Energiecapaciteit is dus het grootste probleem dat aangepakt moet worden. Energie en capaciteit op lokale schaal delen, zoals in Amsterdam Zuidoost, zou een oplossing kunnen zijn. Maar om slim delen van lokale energie mogelijk te maken, moeten we ons eerst collectief organiseren.”
“LIFE heeft een infrastructurele en een sociale component. Abhigyan en Gijs richten zich op de sociale: hoe betrekken we bewoners en hoe overtuigen we ze van de meerwaarde van samenwerken? Wij richten ons op het infrastructurele. Met stakeholders als de Johan Cruyff Arena, Ziggo Dome en andere bedrijven in de buurt. Hoe kunnen we lokaal energie opwekken? Hoe slaan we het op en hoe delen we die? Voor al deze zaken hebben we een manier van werken nodig. Regels en voorschriften. En we moeten aantonen dat het goed voor is voor deze partijen om samen te werken in deze hub, in plaats van hun eigen plannen te maken. Want de bottom line van al deze stakeholders is: ‘what’s in it for us?’ We werken aan oplossingen op deze uitdagingen.”
"The 'global north' and 'global south' are idioms that blind us from the fact that there are 'norths' in the south and there are 'souths' in the north."
