Hoe geven we reizigers een duwtje in de rug om duurzamer te reizen, zoals met de trein? Misschien kan een neutraal boekingsplatform met een duurzaamheidsscore hierbij helpen. IO-alumnus Jenske Gosens testte het uit voor haar afstudeerproject. "Zo’n platform kan reizigers zowel motiveren als faciliteren."
Gaan we met de auto op reis? Boeken we een vliegvakantie? Of trekken we er lekker op uit met de trein? Waarschijnlijk heb je deze laatste vraag nog niet vaak gesteld. En dat is niet zo gek. Met de trein reizen is nog steeds best een avontuur, maar wel een pak groener. Wat is er dan nodig om toch de overstap te maken naar meer duurzaam vervoer?
Het reizigersdilemma
Designstudent Jenske Gosens heeft er haar afstudeerproject aan gewijd. “Ik merk een dilemma bij reizigers”, vertelt ze. “Er is de wil om duurzaam te reizen, maar ook de drang om er op uit te trekken. Beide combineren blijkt lastig, want we praten ons gedrag graag goed. We gebruiken excuses zoals ‘ik ben jong en ik wil de wereld verkennen’, of ‘de overheid moet duurzaam reizen maar beter organiseren’.”
Je wil mensen helpen die denken zo’n reis niet zelf te kunnen boeken. En je wil mensen die nog niet overtuigd zijn een subtiel duwtje in de duurzame richting geven.
―
Jenske Gosens
“Om het gedrag van mensen te veranderen kan je aan twee knoppen draaien. Er is de motivatie. Mensen zien bijvoorbeeld niet in dat een vliegtuigreis slecht voor het milieu is, dus waarom veranderen? Of ze vinden een treinreis te lang duren. Ten tweede denken sommigen te weinig kennis en vaardigheden te hebben om zelf een internationale treinreis te organiseren. Hoe regel je een vlotte overstap bijvoorbeeld? En wat te doen bij vertragingen?”
Jenske koos ervoor om mensen te motiveren en faciliteren bij de boeking van een duurzame reis. “Ik bouwde een concept voor een neutraal boekingsplatform, waar je je internationale reis kan plannen met een combinatie van vervoersmiddelen. Met de trein, de bus, en dus ook met het vliegtuig. Want je wil mensen helpen die denken zo’n reis niet zelf te kunnen boeken. En je wil mensen die nog niet overtuigd zijn een subtiel duwtje in de duurzame richting geven.”
A- en E-scores
Voor dit duwtje heeft Jenske verschillende opties getest, en één daarvan lijkt zeer beloftevol. We kennen de Nutri-Score, die voeding een score geeft op basis van samenstelling. Of de Repairability Score, die toont hoe herstelbaar elektrische apparaten zijn. “Deze scores werken goed, dus ontwikkelde ik op basis daarvan een scorestelsel voor reizen. Waarbij een duurzame reis een A-label krijgt en een vervuilende reis een E-label. Het platform biedt dus een vliegreisoptie, maar de score toont dat het geen groene keuze is. Je moet daarbij wel de juiste balans vinden, want als de gebruiker een te groot schuldgevoel krijgt, zal hij het platform misschien mijden.”
Je moet de juiste balans vinden, want als de gebruiker een te groot schuldgevoel krijgt, zal hij het platform misschien mijden.
―
Jenske Gosens
Jenske testte het label bij een beperkte steekproef en de reacties waren positief. Universitair docent bij IO en Jenske’s begeleider Suzanne Hiemstra-van Mastrigt: “We zagen een aanzienlijke stijging van het aantal gekozen treinreizen in vergelijking met de controlegroep, die vaker voor een vliegtuigreis koos.”
Maar er waren ook vragen. Vooral over hoe deze score wordt samengesteld. Dat is een terecht punt, vindt Jenske. “Want zo’n systeem staat of valt met een geloofwaardig datamodel. Maar het is moeilijk om een goed model te ontwikkelen. Organisaties gebruiken bijvoorbeeld andere berekeningen, ze hebben weinig cijfers, of willen ze niet altijd delen.”
De volgende testronde
Dit is niet het einde van Jenske’s onderzoek. Ze deed haar afstudeerproject in het kader van TULIPS, een Europees samenwerkingsproject dat de uitstoot van de luchtvaartsector wil verminderen. Suzanne Hiemstra-van Mastrigt: “In het najaar starten we binnen TULIPS met een grootschaligere survey om dit concept verder testen. De resultaten willen we later dit jaar publiceren. Volgend jaar hopen we een werkend prototype van het platform te kunnen testen.”
We willen mensen bewust maken van hun keuze. Daar is een eerlijke vergelijking bij nodig, qua afstand, tijd, prijs, en de impact op het milieu.
“Reizen is een gewoonte”, besluit Suzanne. “Dat geldt voor dagelijks woon-werkverkeer, en ook voor de vakantie. Mensen zoeken vaak eerst naar goedkope vluchten en denken dan niet meer aan alternatieven. Je hoeft ook niet alles gelijk per trein te doen, het kan ook al helpen als je al het eerste stuk van de reis per trein aflegt. Met TULIPS willen we mensen bewust maken van hun keuze. Daar is een eerlijke vergelijking bij nodig, qua afstand, tijd, prijs, en de impact op het milieu.”
