Creatief denken
Ontwerpend leren biedt leerlingen de kans om creatief te denken en te handelen, maar hoe kunnen leerlingen creativiteit nu goed aanleren? Ontwerpers maken binnen creatief denken onderscheid tussen divergent denken – het verzinnen van veel, verschillende en originele oplossingen en invalshoeken – en het convergent denken – selecteren en uitwerken van een relevante en vernieuwende oplossing.
Co-design with kids
Samen met onderzoeker Mathieu Gielen van faculteit Industrieel ontwerpen, heeft het Wetenschapsknooppunt TU Delft een vierjarig onderzoek ‘co-design with kids’ uitgevoerd, door NWO/NRO, schoolbesturen en andere partners gefinancierd. Lees hier meer over de eindrapportage.
Promovenda Alice Schut onderzoekt het creatief denken van leerlingen in de latere fases van het ontwerpproces. Het onderzoek richt zich op een veel voorkomend obstakel in het creatief denken: ontwerp-fixatie. Via de ontwikkeling van nieuwe pedagogische tools gaan leerlingen met peerfeedback aan de slag om fixatie tegen te gaan en het creatief denken opnieuw te stimuleren.
Publicaties
Onderzoek 1: Identificatie van ontwerpfixatie
In dit onderzoek richten we ons op een vroege identificatie van ontwerp-fixatie via de (feedback)gesprekken van leerlingen tijdens het ontwerpen. In de gesprekken hebben we vier verschillende typen fixatie-reacties ontdekt: Pleisters plakken, Al aanwezig, Niet relevant en Niet mogelijk. Deze fixatie-reacties zorgen voor weerstand, waardoor het lastig is om een constructief gesprek op gang te houden. Zie ook het artikel in de NVOX.
Onderzoek 2: Ontwerpfeedback
Ontwerp-feedback kan het creatief denken sturen in divergente of convergente richting. We hebben gekeken naar feedback door de klasgenoten en de opdrachtgever en naar de directe reacties van de leerling-ontwerpers op deze feedback. Ook geven we enkele tips voor het geven van feedback tijdens een ontwerpproces.
Onderzoek 3: feedback die inspireert
Hoe kunnen we er voor zorgen dat leerlingen en leerkrachten constructief met elkaar mee kunnen denken over een ontwerpidee? Alice ontwikkelde samen met leerkrachten een procedure voor het stellen van vragen, gevolgd door een inspirerende divergente vraag. Het artikel over dit onderzoek is nog niet gepubliceerd, maar de werkvorm Feedback die inspireert is al wel beschikbaar voor scholen.
Ontwikkelde didactiek en werkvormen
De onderzoeks- en innovatieprojecten hebben didactische inzichten, lesmaterialen en uitlopende werkvormen voor ontwerpend leren opgeleverd:
- Your Turn werkvormen: ga zelf aan de slag met deze werkvormen voor ontwerponderwijs. Lees hier Remkes blog met ervaringen over de werkvorm ‘omgekeerde brainstorm’
- Your Turn ontwerpprojecten: lessenreeksen met echte opdrachtgevers met veel aandacht voor empathie en creativiteit.
- Ontwerpen in de klas: ready-to-go ontwerplessen voor groep 1 t/m 8 en een groot aantal do-it-yourself werkvormen.
Overige publicaties
Creativiteit: heen en weer gaan tussen divergeren en convergeren
Via een groot aantal projecten in de klas hebben we de didactiek van ontwerpend leren verder ontwikkeld. Hoe je het creatieve proces in de klas kan aanpakken hebben we beschreven voor zowel een internationaal als Nederlands publiek: “Teaching Design and Technology Creatively”.
Klapwijk, R. (2017). Creativity in Design. In C. Benson and S. Lawson, Teaching Design and Technology Creatively (pp. 51-72).
Onderzoekend en ontwerpend de wereld ontdekken
De eerste editie van Onderzoekend en ontwerpend de wereld ontdekken is een inspiratiebron voor pabostudenten en leerkrachten die actieve en motiverende Natuur- & Technieklessen willen geven. OOL nodigt leerlingen aan de hand van creatieve lesactiviteiten uit om de wereld om hen heen te ontdekken. Ze moeten samenwerken en hun creativiteit aanboren om tot oplossingen te komen. Zo kun je met leerlingen de riddertijd in, eenvoudige machines ontwerpen of onderzoeken hoe je hartslag en ademhaling veranderen tijdens het sporten.
Creatief denken: wissel van perspectief
