'Medisch overleg zou als een symfonieorkest moeten zijn'
Het was wel even wennen voor IO-alumnus Jesse Beem om als enige Delftse ingenieur tussen de artsen en medisch onderzoekers in het VUmc te werken. Hij (her)ontwerpt er speciale vergaderkamers waarin artsen vanuit verschillende medische specialismes zo efficiënt mogelijk met elkaar kunnen overleggen alvorens de diagnose en behandeling van een patiënt vast te stellen.
Wekelijks komen in het VUmc neurologen, neurochirurgen, radiologen, pathologen en andere gespecialiseerde zorgprofessionals bij elkaar om samen de patiënten met hersentumoren te bespreken. Dat heet het MultiDisciplinair Overleg (MDO) en het is hét moment waarop voor deze patiënten diagnose en behandelplan vastgesteld wordt. Effectiviteit en een teamgevoel is daarbij belangrijk. Het VUmc wilde graag weten in hoeverre design en technologie condities kunnen creëren waarin die verschillende medisch specialisten het multidisciplinaire aspect van een MDO optimaal kunnen benutten.
Het ziekenhuis legde een verzoek neer bij de Medisign-coördinator van IO, Marijke Melles. Kan een technisch geschoolde ontwerper hier niet eens naar kijken? Zo begon Jesse Beem in februari 2016 aan zijn afstudeeronderzoek. Inmiddels werkt hij fulltime in het ziekenhuis. ‘De focus van de artsen ligt volledig op de patiënten. Zij hadden weinig over dit soort zaken nagedacht,’ zegt Jesse in zijn werkkamer. ‘De vergaderkamers waren niet optimaal ingericht als gespecialiseerde MDO-ruimte. Er was van alles wat veel beter kon.’
Dat verbeteren begon met literatuuronderzoek. ‘Veel onderzoek was hier niet naar gedaan,’ vertelt Jesse. ‘En de literatuur die wel ingaat op de ervaringen van de deelnemers aan een MDO is vaak gebaseerd op vragenlijsten achteraf. Maar wat mensen zeggen is niet altijd wat mensen doen. Vandaar dat ik wel meer dan twintig MDO’s heb bijgewoond. Om te kijken wat er nu werkelijk gebeurt, om de hele context in kaart te brengen.’
Jesse gebruikte vijf verschillende modellen voor zijn observaties en maakte op basis daarvan visualisaties van wat er gebeurt tijdens een MDO. ‘In de huidige MDO-kamer zijn drie schermen aanwezig waarop hersenscans afgebeeld worden. Linksvoor zit de voorzitter, dat is de enige die een beetje naar zijn collega’s gedraaid zit om hen te kunnen aankijken. De andere artsen zitten in een theateropstelling en blijven tijdens het praten naar het scherm kijken. Iedereen die later binnenkomt wil liever niet voor de schermen langslopen, maar gaan dat in de dode hoek achter de voorzitter staan. Dat is verre van ideaal. Ook speelt mee dat het allemaal topspecialisten binnen hun eigen vakgebied zijn met een eigen inbreng. Dit alles beïnvloed de discussie.
Voor het daadwerkelijke ontwerpen van de ruimte en technologische hulpmiddelen om dit overleg – en dan vooral het intercollegiale aspect daarvan - te optimaliseren, gebruikte Jesse steeds metafoor van een symfonieorkest. ‘Iedereen heeft zijn eigen medische professionele specialisme, maar als die samenkomen tijdens een MDO moet het een groter geheel worden, net zoals dat gebeurt bij een symfonieorkest dat een concert geeft.’
Het resultaat van het afstudeeronderzoek van Jesse was een ontwerp voor een ruimte, een blauwdruk, gebaseerd op een lijst van elf verschillende eisen waaraan elke MDO-ruimte idealiter zou moeten voldoen. ‘Denk aan de eis als dat de belangrijkste specialisten elkaar zonder om te draaien moet kunnen zien, bijvoorbeeld. Of de plaatsing van de deur en de schermen zodat iedereen in en uit kan lopen zonder de meeting te verstoren. Met deze eisen faciliteert een ruimte de informatie-uitwisseling tussen specialisten niet alleen, maar versterkt deze de interactie ook. Met deze lijst was het VUmc erg blij, want die kan je naast bestaande MDO-ruimtes leggen of als eisenprogramma gebruiken voor nieuw te bouwen ruimtes.’
En het bleef niet bij het ontwerpen van een ruimte. Jesse bedacht ook hoe technologie zou kunnen helpen het overleg effectiever en collegialer te maken. Hij toont een app die hij VisCom noemt. Dat staat voor Visual Communication. Bij een MDO zijn veel verschillende specialisten bij elkaar. Als zij hersenscans beoordelen letten ze op verschillende aspecten. Volgens Jesse zou het helpen als de verschillende specialismen duidelijk kunnen aangeven waar zij op letten.'Door de VisCom-app kunnen de artsen hun communicatie op een visuele manier expliceren. Dit kunnen ze doen door te tekenen op een tablet. De tekening wordt direct zichtbaar op de centrale schermen, iedere arts in zijn eigen kleur. Zo weten de deelnemers sneller van elkaar waar ze het over hebben en krijgen ze meer inzicht in elkaars expertise, waardoor een collectieve kennis vermeerdering plaatsvindt.’
Jesse kreeg met zijn afstudeeronderzoek een innovatieprijs; een geldelijke toekenning vanuit het VU innovatiefonds om zijn ideeën verder te ontwikkelen. Daarmee kan hij het komende jaar aan de slag om zijn concepten verder uit te werken tot echte fysieke ruimtes. ‘Ik ben al in contact met meerdere afdelingen binnen het ziekenhuis, die allemaal hun eigen MDO’s hebben. Ik probeer een zo universeel mogelijke aanpak te ontwikkelen, maar elk specialisme heeft natuurlijk zijn eigen gewoontes en behoeften. Daarnaast doe ik zoveel mogelijk kennis op over de veranderende technologie en innovatie op het gebied van MDO’s en interprofessioneel communiceren. Verder wordt naast het VUmc gewerkt aan het VU Imaging Center Amsterdam. Daar komen de nieuwste medische beeldvormende technieken bij elkaar. Dat maakt het Imaging Center uniek in de wereld. Het beoordelen van die scans in een multidisciplinaire setting wordt daarbij steeds belangrijker. Ik ga met hen samenwerken om mijn kennis ook in dit nieuwe centrum te gaan toepassen. Voorlopig is er hier dus genoeg te doen.’
