DesignScapes: zelfonderzoek om impact te versterken
Afgelopen zomer ging het Europese project DesignScapes officieel van start, met een feestelijke lancering in Brussel. Associate Professor Ingrid Mulder is namens de faculteit Industrieel Ontwerpen van de TU Delft een van de partners in dit consortium.
De naam van het project doet wellicht anders vermoeden, maar DesignScapes is als project niet exclusief op designonderzoek gericht. Het consortium bestaat uit een bonte verzameling van Europese partners die op allerlei niveaus werken. De enige echte designinstellingen zijn de faculteit IO en Department of Architecture, Design and Media Technology van de Aalborg Universiteit in Denemarken. De andere partners komen uit andere wetenschappelijke disciplines of zijn maatschappelijke partners. Het project als geheel gaat dan ook meer op een metaniveau over de rol die design in een veranderende maatschappij kan spelen, nu en in de toekomst.
Binnen de CO-CREATION call ‘User-driven innovation: value creation through design-enabled innovation’, een echte design-call binnen Horizon2020, is DesignScapes als enige project gehonoreerd. Op de faculteit IO legt Ingrid Mulder graag uit hoe DesignScapes werkt en wat haar rol als designer daarin is. ‘Enerzijds gaat DesignScapes over de toekomst van design zelf. Designers willen namelijk heel graag de wereld om hen heen veranderen, maar vinden het moeilijk om zichzelf te veranderen. Anderzijds, maar wel gerelateerd daaraan, gaat het project om de vraag hoe design impact kan hebben op de maatschappij, ook wel capacity building genoemd, hoe design social impact en social sustainability kan genereren. It is really about the scape of design actions in urban innovation processes.’
Design heeft veel verschillende invalshoeken en toepassingen, dat zijn de ‘scapes’ binnen DesignScapes. Die kampen allemaal met hetzelfde vraagstuk: idealiter zou een echt goed design-idee een kettingreactie van verandering tot stand moeten brengen. Maar zo is het vaak niet. Mulder: ‘Wat je vaak ziet bij innovatieprojecten en de rol van design is dat het blijft bij kansen en ideeën, maar een goede ideeën worden te weinig daadwerkelijk opgepakt. Wij willen graag organisaties, in het bijzonder het MKB, gaan helpen om creatieve, design-achtige ideeën op te pakken. Maar we willen bijvoorbeeld ook graag onderzoeken hoe andere mensen dan designers ‘designcapaciteiten’ kunnen krijgen. Mensen die burgerinitiatieven initiëren zijn eigenlijk ook designers, hebben bepaalde skills, het zijn change makers. Wij willen dat soort mensen graag helpen om echt duurzame verandering op gang te brengen. En ze helpen beter met elkaar samen te werken.’
Het gaat er dus om dat we leren hoe we met design meer impact kunnen genereren, in het bijzonder bij sociale innovatietrajecten in een stedelijke omgeving. ‘Bij sociale innovatie in een stedelijke ruimte heb je het al snel over experimenteren in de publieke ruimte. Een voorbeeld van waar precies dat nu gebeurt is de campus van de TU Delft. In het park op de campus is een free zone: een afgebakend gebied waar in dit geval andere catering is toegestaan dan het beleid van de TU voorschrijft. Daar komen dus allerlei foodtrucks op af. Dat is een voorbeeld van een publiek experiment. Wat werkt blijft, wat niet werkt verdwijnt weer.’
‘Een ander voorbeeld is de Obike, een concept met goedkope huurfietsjes die je in steden als Amsterdam en Rotterdam met een app kan vinden, huren en overal weer kan neerzetten. Dat is een prachtige product service combinatie, die door een designer bedacht is. Maar inmiddels worden stadsbewoners boos omdat er overal op stoepen en in rekken Obikes staan en roepen ze bij de overheid om regelgeving. Dat geeft aan dat samenwerking met in dit geval de overheid heel belangrijk is. Ik zie het als onze rol om dat op een nieuwe manier te gaan faciliteren, zodat dit soort innovaties wel tot een toekomst kunnen leiden waarin iedereen tevreden is.
‘We hebben binnen DesignScapes dan ook geld gereserveerd om een aantal pilotprojecten te gaan begeleiden, en wel op zo’n manier dat ze daadwerkelijk impact krijgen. Maar voor een echte transitie is tijd nodig. DesignScapes heeft een looptijd van vier jaar, wat vrij lang is voor een Horizon2020 project maar waarschijnlijk te kort om aan te kunnen tonen dat we die pilots daadwerkelijk op het punt te kunnen brengen dat ze een echte transitie gaan veroorzaken. Maar onze ambitie is wel om te proberen ze specifieke tools aan te leveren om ze te helpen met capacity building, zodat we wel kunnen zien dat een transitie in zullen gaan luiden.
Maar hoe dat allemaal precies vorm gaat krijgen binnen DesignScapes moet grotendeels nog uitgedacht worden, want het project staat nog in de beginfase. De taak van Mulder binnen het project begint pas vanaf december. ‘Ikzelf en de onderzoekers van de Aalborg Universiteit moeten nu vooral heel goed gaan nadenken over wat de rol van ons als designers binnen DesignScapes precies moet zijn, naast alle andere partners die vanuit andere perspectieven naar sociale- en stedelijke innovatie gaan kijken. Juist omdat het een multidisciplinair project is, is het ook van belang dat alle partners hun zijn eigen duidelijk hebben. De rol van design binnen het project moet uiteindelijk natuurlijk wel zo concreet worden dat we daar ook met studenten mee aan de slag kunnen.’