De unieke trein-toilet-uitdaging
Het toilet raakt ons hele leven, maar we willen het toilet liever niet aanraken. Met andere woorden, we proberen afstand te houden van toiletten, vooral openbare toiletten. Toch stellen zij ons in staat om onze huizen te verlaten en te reizen. Wie met de trein reist, is gewend gratis toegang te hebben tot de treintoiletten, zeker op lange trajecten. Maar omdat ze als vies worden ervaren, worden ze veel te weinig gebruikt. Een dilemma voor spoorwegmaatschappijen zoals de NS en een uitdaging voor sanitairontwerpster en promovenda Marian Loth.
Sanitairontwerper 'pur sang'
Marian was bij uitstek in de positie om in te spelen op het toiletdilemma van de NS. Zij studeerde Industrieel Ontwerpen aan de TU Delft waar zij voor haar master afstudeerde op het ontwerp van een vrouwenurinoir op de ontwerpafdeling van Sphinx. Ze werd vervolgens project- en designmanager van de 'lady p.' bij Sphinx Maastricht. De lady p. werd gelanceerd op de ISH'99 Sanitation Fair in Frankfurt, waar het de Design pl+s award won en wereldwijde media-aandacht kreeg.
Marian keerde in 2009 terug naar de TU Delft toen ze gevraagd werd te werken aan een onderzoeksproject over sanitaire voorzieningen, medegefinancierd door het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat en NS. Haar doel was om de hygiëne van NS treintoiletten te verbeteren door ergonomisch ontwerponderzoek. Openbaar vervoer biedt verschillende voordelen ten opzichte van woon-werkverkeer per auto, de mogelijkheid om onderweg naar het toilet te gaan zou daar zeker bij moeten horen.
Lees Marian Loth's thesis:
Uniek ontwerponderzoek
Dus, hoe ontwerp je een nieuw verbeterd toilet voor een intercity trein? Om die vraag te beantwoorden moet je weten wat trein-toiletgebruikers echt doen. Marian en haar team bedachten een geheel nieuwe aanpak voor onderzoek naar sanitaire voorzieningen: ze filmden de handelingen van mensen terwijl ze het toilet gebruikten in een rijdende trein, beschikbaar gesteld door NS; live toiletgebruik. Natuurlijk waren er privacy-waarborgen ingebouwd, de beelden werden bijvoorbeeld geanonimiseerd. De daaruit voortvloeiende analyse van wat mensen eigenlijk doen op een toilet leidde tot Marian's ontwerpconcept voor een nieuw, schoner toilet met een urinoir en een zittoilet in dezelfde ruimte.
Wat doe je met je tas?
Grappig genoeg is een specifieke barrière voor toiletgebruik in de trein de bagage van mensen. Het toilet en de vloer worden gezien als een vuile ruimte, dus het design-onderzoeksteam zag dat reizigers veel moeite deden om manieren te vinden om hun tassen en jassen te dragen terwijl ze naar het toilet gingen. Het zijn de inzichten in dit soort schijnbaar alledaagse en kleine dingen die deze studie extra waardevol maakten.
Afstand houden: een nieuw model voor hygiëne
Mensen moeten afstand houden van elkaar en van het toilet. Marian ontwierp en testte een nieuw hygiënemodel voor sanitaire voorzieningen, waarbij ze de kennis uit de observaties en vragenlijsten toepaste.
In haar ontwerp-onderzoeksvoorstel wordt Hygiëne (H) beschreven als een functie van de Fysieke (P voor Physical), Mentale (M) en Sociale Afstand (S).
Het verkleinen van deze afstanden verhoogt de perceptie van hygiëne bij de mensen. Haar uiteindelijke treintoiletontwerp minimaliseert de onderliggende fysieke (P), en mentale (M) afstanden tussen treintoilet en vuil, terwijl het de sociale (S) afstand voor reizigers verkleint.
Het toilet is schoon
Marian adviseerde uiteindelijk de volgende ontwerpoplossing voor het NS treintoilet:
Een urinoir gecombineerd met een zit-toilet, extra ondersteuningsmogelijkheden voor de handen, waaronder horizontale en verticale ondersteuningsstangen, en ondersteuningsplatforms voor de voeten van kinderen. Het is ontworpen om mensen met beperkte mobiliteit en visueel gehandicapten te helpen. Het toilet wordt afgesloten door een brede (ronde) schuifdeur om de bruikbaarheid en de daarmee samenhangende hygiëne te verbeteren.
In 2016 hebben de Nederlandse Spoorwegen Marian's nieuwe toiletontwerpconcept geïmplementeerd in het nieuwste model van hun intercitytreinen. Met haar PhD verdediging is haar promotietraject tot een succesvol einde is gekomen, maar Marian nog steeds gefascineerd door sanitair design en kijkt uit naar nieuwe onderzoeksmogelijkheden.