Boeken en Publicaties
Making messages memorable. The influence of rhetorical techniques on information retention
Martijn Wackers heeft het proefschrift Making messages memorable. The influence of rhetorical techniques on information retention geschreven (ISBN: 978-94-6093-377-6, doi:10.48273/LOT0592, https://hdl.handle.net/1887/3185773). Deze dissertatie onderzoekt hoe retorische technieken die sprekers toepassen tijdens speeches kunnen beïnvloeden welke informatie luisteraars onthouden.
-
Klassieke retorici als Cicero en Quintilianus raadden sprekers aan om de memoria-taak niet te vergeten: ze adviseerden strategieën om de toespraak te onthouden. Moderne presentatieadviseurs richten zich niet zozeer op het geheugen van de spreker, maar op dat van het publiek: ze adviseren sprekers om hun boodschap memorabel te maken voor luisteraars. Hoewel verschillende retorische technieken in adviesboeken worden gekoppeld aan het onthouden van informatie door het publiek (informatieretentie), zijn de effecten daarvan nog nauwelijks onderzocht.
Deze dissertatie onderzoekt hoe retorische technieken in speeches informatieretentie van het publiek kunnen bevorderen. Door retorische theorie, presentatieadvies en spreekpraktijk te koppelen aan inzichten uit de geheugenpsychologie, biedt deze dissertatie een systematisch overzicht van retentie als een retorische functie.
Het proefschrift volgt een aanpak in drie stappen. Ten eerste zijn tachtig invloedrijke Engelstalige en Nederlandstalige presentatieadviesboeken geanalyseerd om een overzicht te krijgen van modern retentieadvies. Veel geadviseerde retentietechnieken blijken samen te hangen met organisatie, elaboratie en visualisatie – drie zogenaamde ‘encodeerprincipes’ die helpen te verklaren hoe informatie in het langetermijngeheugen wordt opgeslagen.
Ten tweede is geanalyseerd hoe onderzoekers, politici en TED-sprekers organisatie- en elaboratietechnieken zoals samenvattingen en anekdotes toepassen in de spreekpraktijk. De resultaten hiervan tonen verschillen met presentatieadviezen en varianten van technieken, afhankelijk van de presentatiesituatie.
Ten derde zijn er twee experimenten uitgevoerd naar de retentie-effecten van drie organisatietechnieken, toegepast in het slot van informatieve presentaties. Een aankondiging van het slot en een informatieve samenvatting blijken informatieretentie van het publiek te kunnen bevorderen. Daarmee weten we iets preciezer hoe boodschappen beklijven.
Nooit meer klamme handjes?
Apps tegen spreekangst
Een bonkend hart, trillende handen en een droge mond – bijna iedereen voelt spanning bij het spreken voor een groep. Maar ook daarvoor zijn er tegenwoordig apps beschikbaar. Wat werkt wél en wat niet?
Door: Sjaak Baars en Jolien Strous
Meulen, M.B. van der (2019). De retoriek in Jesse Klavers speeches: ‘muzikale drugs’. Tekstblad, 34(2), 6-10.
Meulen, M.B. van der (2014). Wat wordt er gezegd tijdens time-outs in de Nederlandse volleybaltop? VolleyTechno, 33(3), 18-21.
In 2012 is het boek Presenteren: wat werkt echt en wat echt niet? Onderbouwde adviezen over presentatietechnieken, geschreven door ITAV-communicatiedocenten Martijn Wackers en Josje Kuenen, verschenen bij uitgeverij Communicatiereeks. Het boek bevat up-to-date presentatieadvies dat is onderbouwd met onderzoek uit de communicatiewetenschap, sociale en cognitieve psychologie, en retorica. Op basis van die inzichten wordt gericht advies gegeven over het toesnijden van je boodschap op verschillende soorten publiek en het effectief inzetten van overtuigingsprincipes en interactieve middelen. Dat levert bijvoorbeeld de volgende spannende conclusies op: controversiële openingen kunnen juist averechts werken, de inhoud van je antwoord is soms minder belangrijk dan de vorm ervan en als je je publiek in een goed humeur brengt, zal het minder kritisch zijn. Daarnaast blijkt het vaak verguisde PowerPoint helemaal zo slecht nog niet, als je het tenminste zo gebruikt dat het publiek de boodschap onthoudt. Ook heeft het boek aandacht voor nieuwe visualisatie- en interactiemiddelen zoals Prezi en Twitter en geeft het concrete tips voor verschillende soorten presentaties – van elevator pitch tot onderzoekspresentatie. Aan het boek is ook een lesopzet voor presentatiecursussen gekoppeld. Het Instituut voor Talen en Academische Vaardigheden gebruikt het boek Presenteren: wat werkt echt en wat echt niet? in haar cursussen WM0211TU Bedrijfscommunicatie: Professioneel Presenteren en WM0203TU Mondeling Presenteren.