De opkomst van smartphones heeft fotografie toegankelijk gemaakt voor iedereen, maar het heeft niet per definitie gezorgd voor mooiere foto’s. Een snelle blik op Instagram of Facebook bevestigt dit: er zit een groot verschil tussen foto’s kúnnen maken en een goede fotograaf zijn. Maar wat als dit onderscheid er niet meer is? Wat als je telefoon ervoor zorgt dat al je foto’s eruit zien alsof ze door een echte professional gemaakt zijn? Thomas Saulou (TU Delft) werkt aan software die dit mogelijk maakt.
Voordat Thomas bij de Delftse Computer Graphics and Visualisation Group kwam, was hij al een tijdje bezig met beeld. Het begon allemaal met het maken van filmpjes – al skateboardend door Parijs, samen met z’n vrienden van de middelbare school. Later schakelde hij over op fotografie. Saulou: ‘Ik hou van het maken van foto’s. Tijdens een vakantie met mijn vriendin, of gewoon op straat... Al op mijn eerste dag aan de TU Delft dacht ik: hoe leuk zou het zijn om mijn liefde voor fotografie te combineren met alle technologie waarover ik leer?’
Al op mijn eerste dag aan de TU Delft dacht ik: hoe leuk zou het zijn om mijn liefde voor fotografie te combineren met alle technologie waarover ik leer?
Een selectie van Thomas’ eigen werk als fotograaf.
Aan de TU Delft werden Thomas’ dromen werkelijkheid. Professor Elmar Eiseman van de faculteit Elektrotechniek, Wiskunde en Informatica (EWI) was, op dat moment, namelijk bezig met iets wat hij Photoshop voor Dummies noemde. Het idee was om een slimme tool te bouwen die verder gaat dan Photoshop en waarvoor de gebruiker geen specifieke vaardigheden nodig heeft. Deze software zou – geheel zelfstandig – afbeeldingen visueel zo aantrekkelijk mogelijk kunnen maken. Elmar was hiervoor op zoek naar iemand met een achtergrond in zowel computer vision en beeldverwerking als fotografie, iemand als Thomas.
Het idee was om een slimme tool te bouwen die verder gaat dan Photoshop en waarvoor de gebruiker geen specifieke vaardigheden nodig heeft.
Artistieke algoritmes
Maar wat maakt iets visueel aantrekkelijk? En is het überhaupt mogelijk om artistieke eigenschappen in een computer te verwerken? Hoewel de waardering van kunst – neem fotografie als voorbeeld – voor een groot deel neerkomt op persoonlijke smaak, zijn er gelukkig ook een aantal dingen waar we het allemaal over eens zijn. Er zijn bepaalde kenmerken die mensen, over het algemeen, wel of niet mooi vinden. De belichting moet op orde zijn, we houden van kleuren die contrasteren en een verschil in scherpte tussen de voor- en achtergrond kan erg mooi zijn in het geval van een portretfoto. In de afgelopen jaren zijn er camera's en smartphones op de markt verschenen met ingebouwde slimme software die deze eigenschappen perfect kunnen afstellen. De juiste balans tussen donker en licht in een foto vereiste voorheen de nodige Photoshop-vaardigheden; nu is het aanzetten van de HDR-schakelaar (High Dynamic Range) in je foto-app voldoende. Voor het maken van portretten met een wazige achtergrond is geen bepaald type lens meer nodig, omdat de portretmodus je voorwerp automatisch uitsnijdt en de achtergrond precies met een juiste dosis vervaagt. Thomas: ‘De grootste verbeteringen zitten niet langer in de camera zelf, maar in de software die de beelden verwerkt.’
Na een jaar onderzoek te hebben gedaan naar computationele fotografie aan de TU Delft, wilde Thomas zijn kennis op dit gebied verder verbreden. Nu volgt hij een master Informatica, met beeldverwerking als specialisatie, aan La Sorbonne – een van de oudste en bekendste universiteiten van Frankrijk.
Niets beïnvloedt de kwaliteit van een foto echter zo sterk als de compositie. Fotografen, zoals Thomas, zijn zich hier bewust van en passen hun houding en frame aan terwijl ze foto’s maken. Op die manier creëren ze een aantrekkelijke compositie. Maar doet iedereen dat? Nee, waarschijnlijk niet. Het creëren van een aantrekkelijke compositie is in camera’s en telefoons namelijk het enige dat nog niet geautomatiseerd is. Het doel van Thomas’ onderzoek was om software te ontwikkelen die deze taak op zich kan nemen, door de locatie en het perspectief van een voorwerp te beoordelen en het voorwerp automatisch te verplaatsen naar een visueel aantrekkelijkere locatie. Of het perspectief aan te passen naar onze smaak.
Op een gegeven moment verloor ik mezelf in het verkennen van de artistieke mogelijkheden.
Compositieregels
Maar wat wordt er precies bedoeld met onze smaak? Binnen de fotografie zijn er veel verschillende, en soms tegenstrijdige regels, als het gaat om de compositie van een afbeelding. Er zijn er zelfs zó veel dat het voor Thomas best lastig kiezen was welke wel en welke niet te verwerken in de door hem beoogde software. Voor Thomas was het misschien wel het moeilijkste onderdeel van het hele proces. ‘Op een gegeven moment verloor ik mezelf in het verkennen van de artistieke mogelijkheden. Ik las boeken over compositie en over verschillende stijlen fotografie. Ik begon een heel eigen onderzoek naar de verschillende fotografieregels die er zijn. Het feit dat dit allemaal plaatsvond tijdens de lockdown-periode hielp zéker niet bij het terugvinden van mijn focus.’
Regel van derden
Uiteindelijk besloot Thomas om te beginnen met de basis: de regel van derden. Stel je een raster van drie bij drie voor die een afbeelding in gelijke delen verdeelt, zowel horizontaal als verticaal. Een foto waarin een aandachtspunt, zoals het onderwerp van de foto, in het midden wordt geplaatst, is meestal niet erg spannend. Wanneer deze op of rond een van de snijpunten van deze lijnen valt, wordt een foto vaak krachtiger en dynamischer.
De software die Thomas heeft gemaakt, kan beoordelen of een foto voldoet aan de regel van derden. En als dat niet het geval is, dan kan de software het voorwerp verplaatsen naar de juiste plek. De eerste stap is aan de gebruiker, die selecteert het onderwerp. Vervolgens checkt de software de positie van het onderwerp met de geïmplementeerde compositieregel, in dit geval: de regel van derden. Zoals je kunt zien in de eerste foto hieronder, bevindt de windsurfer zich in het midden van het beeld, en niet langs een van de lijnen in het raster.
Thomas’ software in actie.
Wat er daarna gebeurt, is dát waarin de software van Thomas het verschil maakt als je het bijvoorbeeld vergelijkt met het meer arbeidsintensievere Photoshop. Zijn tool kijkt naar de linker- en rechterkant van het voorwerp en zoekt lijnen in de afbeelding met de minste hoeveelheid energie of verandering. Dit zijn plekken waar pixels verwijderd of toegevoegd kunnen worden zonder dat de kijker merkt dat er iets veranderd is. In de foto linksonder zijn dit de groene en rode lijnen. De software verplaatst het voorwerp vervolgens naar de linker of naar de rechter verticale lijn door pixels langs de rode of groene lijnen toe te voegen of weg te halen. Vervolgens worden de resultaten met het origineel vergeleken: de optie waarbij het minst aan de foto veranderd is, wordt geselecteerd als uiteindelijk resultaat.
Van computer naar telefoon
Op dit moment draait Thomas’ software nog op een gewone computer, en is er input nodig van een gebruiker om bijvoorbeeld het onderwerp te selecteren. Toch is het niet moeilijk om je te kunnen voorstellen wat er allemaal met deze software mogelijk is, zeker als het straks onderdeel van je smartphone uitmaakt. Voor je het weet, bestaat je Facebook-timeline of Instagram-wall alleen nog maar uit écht mooie foto’s. Wat Thomas betreft, is dát de toekomst.
Tekst: Joost Wendling | Fotografie: Thomas Saulou
