Klinisch Technoloog bewijst meerwaarde in de praktijk

Van het 3D-printen van tabletten tot een apparaatje om te kunnen spreken zonder stembanden: met hun bachelor eindprojecten laten studenten Klinische Technologie zien dat technologie de medische zorg net zo ingrijpend aan het veranderen is als ons dagelijks leven.

Het bachelor project is voor studenten de gelegenheid bij uitstek om zich in het werkveld te begeven. Dat kan niet dichtbij genoeg, vindt teamleider van de ambulancezorg GGD Haaglanden Eduard van Belle: “Om een goed beeld van het werk op de ambulance te geven, hebben de studenten een paar dagdelen meegelopen. Tijdens die stage konden ze zelf zien waar wij in de praktijk tegen aanlopen.” Ambulancepersoneel werkt onder lastige omstandigheden en daar komen allerlei onderzoeksvragen uit voort. Hoe kun je bijvoorbeeld goed de longen beluisteren langs een lawaaiige snelweg? Dat was een vraag waar studenten zich eerder over bogen; ditmaal kwam de saturatiemeting aan bod.

Technisch alternatief

De chirurg kan alleen met een ingrijpende operatie bij de slokdarm komen. Van Wechem zocht dus naar een technisch alternatief voor de trillende slokdarm, bij voorkeur buiten het lichaam. Die zoektocht  bracht hem naar de Hanzehogeschool Groningen, waar ontwerpdocent Ward van der Houwen de Voicemint heeft bedacht, een luidsprekertje zo groot als een pepermunt dat je in je wang kunt houden. “Je stembanden trillen met een bepaalde frequentie en je praat door je tong kaak en verhemelte te bewegen. Dit apparaatje doet eigenlijk hetzelfde, het zendt een toon uit, gelijk aan die van je stembanden.” De KT-studenten hebben getest of het in de praktijk mogelijk is om met zo’n speakertje een verstaanbaar stemgeluid te produceren. Er is zeker een markt voor een dergelijke oplossing: “Er zijn in Nederland zeker 5.000 mensen met dit probleem en in de hele wereld wel 300.000.”

Tabletten in donutvorm

Daar werd bij het LUMC al onderzoek naar gedaan. “We konden al tabletten printen, maar die waren nog niet goed reproduceerbaar. We wisten alleen niet precies aan welke printerinstellingen dat lag”, zegt Schimmel. De studenten onderzochten de invloed van parameters als de diameter van de pil, de laaghoogte en de temperatuur van de spuitknop, om zo de printerinstellingen te kunnen optimaliseren. Ook keken ze naar de oplosbaarheid van de pillen. “Tabletten moeten binnen een bepaalde tijd uiteenvallen, zodat de werkzame stoffen door het lichaam kunnen worden opgenomen. Daar zijn Europese eisen voor. We denken de oplosbaarheid te verbeteren door van een plat tabletje over te stappen op een donutvorm. Daarmee vergoot je het oppervlak. Printen in donutvorm: dat is nu net iets dat met een 3D-printer kan en met een gewone tabletteermachine niet.”

Eenvoudig maar toch patiënt specifiek

Ook wat in de volksmond nog gips heet, kan tegenwoordig uit de printer komen. Althans, in het geval van de speciale polsbrace voor patiënten met het carpaletunnelsyndroom. Die dragen ’s nachts vaak een spalk om pijnklachten te verlichten. “Na een paar maanden wordt dat ding vies; dan komen patiënten terug en krijgen ze een nieuwe aangemeten. Dat kost veel tijd voor de gipsverbandmeester maar ook voor de patiënt”, vertelt Marit van Velzen, medisch technoloog bij het Jeroen Bosch Ziekenhuis. “Vorig jaar hebben we onderzocht of we daar een gestandaardiseerd proces van konden maken, waarmee de brace wel patiënt specifiek blijft, maar ook eenvoudig herhaaldelijk gemaakt kan worden.”

Veelbelovend vakgebied

Alle opdrachtgevers zijn enthousiast over het nog jonge vakgebied en de opleiding. “Dit brengt professionals voort waar we echt baat bij gaan hebben”, zegt Van Belle. “We werken tegenwoordig ook steeds meer evidence-based. Het is mooi dat we kunnen onderbouwen dat een andere saturatiemeter straks een verbetering kan zijn.” Ook Schimmel is blij met de uitkomsten. “De studenten waren zeer gemotiveerd en zelfstandig. We hadden wel het geluk dat een van hen verstand had van de programmeertechniek van de 3D-printers, wat niet standaard tot hun bachelor behoort. Dat heeft het project een extra zetje gegeven.” Ook merkt ze op dat technologie oude vaardigheden kan overnemen. “Apothekers kunnen bijvoorbeeld wel capsules in alle doses maken voor kinderen, maar meestal hebben ze daar de tijd of de medewerkers niet meer voor. Dus die nieuwe technologie kan doen wat vroeger een vaardigheid was, die nu niet meer overal beschikbaar is.”

Samen optrekken

Van Velzen is zelf medisch technoloog en onderkent het belang als geen ander: “Je ziet een grote verschuiving naar steeds nieuwere en moeilijker apparatuur om patiënten te behandelen. Het is lastig voor artsen en verpleegkundigen om dat allemaal te behappen. Het is van grote toegevoegde waarde dat klinische technologie die overlap tussen de technologie en de medische wereld bestrijkt. In de toekomst zullen artsen en technologen steeds vaker samen behandelen kiezen of uitvoeren en samen werken aan nieuwe oplossingen.” Ook zij heeft met plezier samengewerkt met de KT-studenten. “Het is voor het eerst in hun opleiding dat ze echt tijd hebben om een volledig project te doen en je ziet ze groeien in de weken dat ze ermee bezig zijn. Den Bosch is best nog een eind reizen, maar ze komen toch. Het is erg leuk om ze te laten proeven van wat hun opleiding in de praktijk zou kunnen betekenen.”

Inbedding en erkenning

Aan de inbedding van klinische technologie in de gezondheidszorg wordt intussen hard gewerkt, onder meer door Annemijn Jonkman, voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Technische Geneeskunde (NVvTG). Een belangrijke mijlpaal daarin was het besluit om klinisch technologen in het BIG-register op te nemen, zodat zij bevoegd zijn om bepaalde medische handelingen te verrichten. “We werken continu samen met de opleidingen Klinische Technologie en Technische Geneeskunde om beter erkend te worden als beroepsgroep en een nog duidelijker zorg te krijgen in de zorg,” zegt Jonkman. “Ik zie de klinisch technoloog als een professional die op alle vlakken van de zorg een meerwaarde biedt: bij het verrichten van complexe technisch medische handelingen, op organisatorisch niveau en als een belangrijke brug tussen de industrie en de kliniek.”