Meeste Nederlanders staan niet vooraan in de rij voor een COVID-19 vaccin

Een effectief COVID-19 vaccin komt steeds dichterbij. Toch blijkt dat een meerderheid van de Nederlanders zich niet direct wil laten inenten wanneer zo’n vaccin beschikbaar komt. Vaccinatietwijfelaars maken zich vooral zorgen over de risico’s van het vaccin. Zo blijkt uit een representatief keuze experiment van onderzoekers van de TU Delft, Universiteit Maastricht, Erasmus Universiteit Rotterdam, Roskilde University en het RIVM.

Vanaf 18 november zijn de hoofdresultaten toegankelijk op www.tudelft.nl/covid-vaccin.

“Ons onderzoek laat zien dat in het gunstigste geval, wanneer een vaccin zeer effectief is en weinig bijwerkingen heeft, 39% van de Nederlanders dit vaccin direct wil hebben, terwijl 48% liever afwacht wat de ervaringen zijn van anderen en 13% het vaccin zal afwijzen. De vaccinatiebereidheid is flink lager als een vaccin voor ernstige bijwerkingen zorgt. Je krijgt dan al snel te maken met grote groepen ‘vaccinatietwijfelaars’ en ‘vaccinatieweigeraars’,” zegt TU Delft onderzoeker Niek Mouter.

Ouderen hebben hogere vaccinatiebereidheid

Nederlanders die twijfelen of zij zich direct willen laten inenten maken zich vooral zorgen over de risico’s. Zij vragen zich af of de risico’s op bijwerkingen groter zijn omdat het COVID-19 vaccin in een veel hoger tempo is ontwikkeld en zij twijfelen of het verstandig is om een vaccin te nemen waarvan de langetermijneffecten nog onbekend zijn. Ook maken mensen zich zorgen over de effectiviteit van het vaccin, bij mutatie van het virus, en over of zij terecht kunnen bij de huisarts en/of het ziekenhuis wanneer veel mensen tegelijkertijd last krijgen van bijwerkingen. De groep ‘vaccinatietwijfelaars’ is groot in alle groepen van de Nederlandse samenleving, maar de bereidheid om een vaccin direct te nemen ligt wel hoger bij ouderen dan bij jongeren. Mannen worden sterker afgeschrikt door lichte bijwerkingen van een vaccin (zoals hoofdpijn en koorts) dan vrouwen.

Maak beleid voor ‘vaccinatietwijfelaars’

Het publieke debat richt zich vooral op de ‘vaccinatieweigeraars’ en er is maar weinig aandacht voor de ‘vaccinatietwijfelaars’. De onderzoekers bevelen aan om een duidelijk perspectief te geven aan Nederlanders die als eersten worden uitgenodigd om het COVID-19 vaccin te nemen, maar liever een paar maanden willen wachten. Als zij niet direct op de uitnodiging voor vaccinatie ingaan, moeten zij dan achteraan aansluiten in de rij, krijgen zij periodiek een nieuwe uitnodiging of mogen zij zelf aangeven wanneer ze klaar zijn voor de vaccinatie? Mogen zij hun uitnodiging voor vaccinatie overdragen aan hun gezonde partner of mantelzorger als zij het vanwege hun zwakke gezondheid te risicovol vinden om zelf het vaccin te nemen? 

Goede informatievoorziening belangrijk

Mouter geeft aan dat er onder Nederlanders behoefte lijkt te zijn aan informatie over bijwerkingen van het vaccin voor hun specifieke risicoprofiel: “Algemene informatie is niet voldoende. Veel twijfelaars willen informatie over de bijwerkingen onder mensen van dezelfde leeftijd of met dezelfde aandoeningen, zoals diabetes, overgewicht en hartklachten. Niet alleen is de continue monitoring van de bijwerkingen heel belangrijk, maar juist ook goede communicatie hierover richting de Nederlandse bevolking om vaccinatiebereidheid te bevorderen”. 

Meer informatie

Zie www.tudelft.nl/covid-vaccin 
Adviseur wetenschapscommunicatie TU Delft Roy Meijer 06-14015008, r.e.t.meijer@tudelft.nl 
Dr.mr. Niek Mouter, n.mouter@tudelft.nl