Dr. Birgit Jürgenhake van de faculteit Bouwkunde laat de masterstudenten in haar afstudeerstudio een dag in een rolstoel door Delft rijden. Een andere dag krijgen ze speciale brillen op die hun zicht beperken. Ook logeren de studenten een week in een verzorgingstehuis, waar ze meedoen aan de activiteiten. Birgit ziet deze ervaring als essentieel: “Alleen door direct contact te leggen met ouderen leren we wat zij nodig hebben van hun woonplek.”
Volgens Birgit zijn architecten en ontwerpers de aangewezen uitvoerders van preventieve gezondheidszorg. Haar afstudeerstudio ‘Designing for Care’ heeft de eindopdracht om woningen te ontwerpen die bijdragen aan de fysieke en mentale gezondheid van oudere bewoners. Een mooi voorbeeld is het werk van Chu Yu Liang, die afstudeerde met haar ontwerp voor een hypothetisch multi-generatie wooncomplex in Binkhorst, Den Haag.
De balans zoeken tussen twee culturen
Chu Yu: "Ik heb geleerd dat de Nederlandse staat geen verpleeghuizen meer bouwt en ouderen aanmoedigt om zo lang mogelijk in hun eigen woning te blijven, terwijl die daar misschien niet geschikt voor is. Tegelijkertijd wonen steeds meer jongeren door de huizencrisis noodgedwongen bij hun ouders. Met deze ontwikkelingen in gedachten, waarom zouden we niet proberen om huizen zo te herontwerpen dat samenwonen een acceptabele oplossing wordt?”
Chu Yu groeide op in Taiwan, waar traditioneel heel anders wordt gedacht over het huisvesten van ouderen. "Men verwacht dat je bij je ouders woont. De afgelopen decennia was de trend: jonge arbeiders migreren naar de stad voor werk, en hun ouders trekken bij hen in voor het gemak van de nabije voorzieningen." Kort na het afronden van haar studie hielp Chu Yu zelfs met het ontwerpen van een 'dagopvang voor ouderen'. Dat is precies wat je zou denken: een plek waar werkende Taiwanezen hun ouders overdag naartoe brengen om ongelukken thuis te voorkomen. Na een paar jaar werkervaring opdoen besloot ze naar Delft te verhuizen om haar opleiding voort te zetten.
Hoe maak je woningen geschikt voor alle generaties?
Zo kwam Chu Yu terecht in Birgit’s afstudeerstudio, waarvoor ze drie dagen doorbracht in een wooncomplex voor ouderen. "Ik ontdekte dat deze ouderen het heel fijn vonden om in de buurt van anderen te zijn, ook zonder interactie. Tijdens bijeenkomsten komen velen alleen om te kijken en te luisteren." Ze ontdekte verschillende ontwerpfouten. "Een bewoner kon de tuin niet in vanwege één verhoogde drempel. Ook merkte ik dat het personeel door gebrek aan opbergruimte gedwongen was om apparatuur in de gang te laten staan. Dat gaf de bewoners het deprimerende gevoel dat ze in een ziekenhuis woonden."
Deels gebaseerd op deze ervaringen, en deels op literatuuronderzoek, schreef Chu Yu een reeks essentiële richtlijnen voor multi-generatie woningen. Voor de binnenruimte is dat bijvoorbeeld: zorg voor twee ingangen, verklein de afstand tussen slaapkamer en toilet, installeer schuifdeuren en geef duidelijk de locatie van de wc aan. En voor de gemeenschappelijke ruimte kun je denken aan doorkruisende routes, een atrium, doorlopende wandelpaden en voldoende groen. Chu Yu hoopt zo een middenweg te vinden tussen het traditionele Taiwanese en Nederlandse model: tussen afhankelijkheid en onafhankelijkheid. “Ik denk persoonlijk dat er veel potentie zit in multi-generatie woningen."
Dit verhaal is gepubliceerd in februari 2024.
Dr.ir. Birgit Jürgenhake
