Mijnbouwkunde en de verzetsgroep Mekel
Het gebouw van de faculteit Mijnbouwkunde aan de Mijnbouwstraat was jarenlang de thuisbasis van prof. dr. ir. Jan Mekel, die er sinds 1929 hoogleraar historische geologie en paleontologie was. In zijn vrije tijd hield Mekel zich bezig met muziek, literatuur, geschiedenis en theologie. Door zijn brede interesse omringde hij zich met veel intellectuele mensen, die hij vaak in zijn huis uitnodigde.
Vlak na het begin van de Duitse bezetting in 1940 richtte hoogleraar Mekel een verzetsgroep op om zoveel mogelijk inlichtingen te verzamelen. De Mekel-groep stond los van de Ordedienst, maar had zeer waarschijnlijk nauw contact met de groep van hoogleraar Schoemaker. Mekel werkte met zijn student Pieter Pronk al sinds het begin van de oorlog aan een radioverbinding met Engeland.
Nadat er een aktetas van een Duitse officier was gestolen kwam deze via via bij Mekel terecht. Hij moest de inhoud van de tas naar Engeland verzenden. In de tas bleken namelijk de Duitse invasieplannen voor Engeland te zitten. Een radioverbinding werd uiteindelijk tot stand gebracht en volgens getuigen heeft in ieder geval een deel van de plannen de andere kant van het Kanaal bereikt. Niet zeker is of de plannen via de eigen zender zijn verstuurd of via de zenddienst van Van Hattem, een andere verzetsman in Delft.
Mekel en zijn groep studenten bleven ondertussen doorgaan met het verzamelen van inlichten zoals kaarten en rapporten over Duitse bewegingen en activiteiten. Ook gaf hij valse identiteitspapieren uit die hij als burgemeester van een of andere stad ondertekende. Toen in de voorzomer van 1941 Schoemaker na verraad werd opgepakt, zette Mekel zijn verzet voort.
Het verraad
Ook zijn gastvrije levensstijl bleef hij voortzetten wat tot gevaarlijke situaties begon te leiden. De groep Mekel was relatief klein waardoor hij gemakkelijk mensen bij hem thuis kon uitnodigen. Het was er een komen en gaan van studenten die verslag uit kwamen brengen van hun verrichtingen en hun plannen voor nieuwe activiteiten bespraken. Het kwam regelmatig voor dat hier vreemden bij waren die al deze gesprekken gemakkelijk konden horen. Toen Mekel hier een keer op werd aangesproken was zijn reactie: ‘We zijn toch allemaal goede vaderlanders!’. Toen hij door Schoemaker vanuit de gevangenis werd gewaarschuwd dat hij was verraden, nam hij de waarschuwing gelukkig wel serieus. Vanaf dat moment sliep hij niet altijd meer thuis. Maar af en toe wel, zo ook op 4 juli 1941 toen hij werd gearresteerd. Vele leden van de verzetsgroep volgden.
Op 1 mei 1942 werd Mekel op transport gesteld naar Sachsenhausen, waar hij op 2 mei werd gefusilleerd. In 1946 werd aan Mekel, bij Koninklijk Besluit, postuum het Verzetskruis 1940-1945 toegekend voor ‘onder gevaarlijke omstandigheden betoonden moed, initiatief, volharding, offervaardigheid en toewijding in den strijd tegen den overweldiger van de Nederlandsche onafhankelijkheid.
Faculteitsgebouw
Tijdens de oorlog was het relatief stil in het Mijnbouwkunde gebouw, na het bombardement op Rotterdam zijn er vluchtelingen ondergebracht en later werden de binnentuinen gebruikt om voedsel en tabak te verbouwen. Mijnbouwkunde heeft de twijfelachtige eer dat het het enige gebouw van de TH Delft is dat schade opliep tijdens de oorlog een granaatinslag boorde een gat in de gevel van de eerste verdieping van de museumvleugel. Op het gat en wat glasscherven na was het leed te overzien.
Op 3 mei 1947 werd in de faculteit Mijnbouwkunde het gebrandschilderde gedenkraam met daarop de 21 namen van de gevallen faculteitsmedewerkers en mijnbouw studenten onthuld. De TU Delft reikt tegenwoordig elk jaar de Mekel prijs uit aan een onderzoek of innovatie die het meest rekening houdt met de mogelijke implicaties en hierop inspeelt.
Foto: 21 Namen, 21 Gezichten (van l naar r):
Rij 1: Prof. Dr. Ir. Johannes Mekel, Louis Klein Bog, Ir. Erik Scheffer, Jaap Hardeman, Rudolf de Vries, Johan van Slooten, Hans Simon Thomas.
Rij 2: Johannes Hesselberg, Joan Larive, Ewoud Sibinga Mulder, Leonardus Vuijk, Henny van Zadelhoff, Joan van den Honert, Jaap Bezaan.
Rij 3: Henry Burgers, Pieter Groenewege, Cornelis van Holst Pellekaan, Pieter Egas, Alexander von Faber, Hubert Hamers, Felix Bloemgarten.
21 Namen, 21 Gezichten
21 Namen van bijzondere personen die zich in de periode van de Tweede Wereldoorlog niet lieten leiden door wat er hen werd gezegd, maar nadachten over wat er werd gezegd. Met professor Mekel als belangrijkste boegbeeld van dit verzet; niet alleen voor ‘mijnbouw’ maar voor de gehele (toen nog hetende:) Technische Hoogeschool Delft. Tezamen met docenten en studenten van alle andere faculteiten (destijds: afdelingen) lieten zij zien dat er altijd een “Nee” is, als grenzen van fatsoen en moraal ernstig overtreden worden.