Deze unieke innovatie is zelfs op Google Maps te zien: de Zandmotor. De aangelegde zandbank beschermt nu al 10 jaar een deel van onze Zuid-Hollandse kust door stranden en duinen op een veilige breedte te houden. En het mooiste? We hebben er nauwelijks omkijken naar, want onder invloed van golven, wind en de stroming langs de kust verspreidt het zand zich vanzelf (vandaar ‘zandmotor’). Bouwen met de Natuur wordt dat genoemd, een ultieme samenwerking tussen mens en natuur. Marcel Stive, voormalig hoogleraar bij de TU Delft, wordt gezien als de bedenker van de Zandmotor. Hij vertelt er dan ook als geen ander over.
Hoe ontstond het idee voor de Zandmotor?
“Al tientallen jaren geleden leefden er ideeën om de kust uit te breiden op het stuk strand tussen Kijkduin en Ter Heijde. Maar deze plannen sneuvelden omdat de publieke opinie was dat het geen dure, exclusieve grond moest worden waar enkel huizen zouden komen te staan. Tot jaren later kustbescherming werd besproken, wat eveneens met kustuitbreiding bereikt zou kunnen worden. Nu echter niet in relatie tot het bouwen van huizen, maar het bouwen van een stukje natuur. Daar waren oren naar, en in een samenspel tussen Rijkswaterstaat, provincie Zuid-Holland, de politiek, adviesgroepen, wetenschappers en bedrijfsleven werd in 2010 de Zandmotor aangelegd.”
Welke successen zijn tot nu toe geboekt?
“Met ons uitgebreide monitoringssysteem kunnen we concluderen dat de kust inderdaad versterkt wordt door de Zandmotor. Internationaal is er veel aandacht, wat Nederland en de TU Delft als innovatieleider op de kaart zet.
Wat ik mooi vind, is dat de Zandmotor omarmd is door de bewoners van Zuid-Holland. Mensen die het strand op een winderige dag hebben bezocht, kunnen zich vast de vele matrassen van kitesurfers voor de geest halen. Voor hun is vooral de lagune maar ook het binnenmeer, samen meer dan tien hectare groot en op het diepste punt twee meter diep, een perfecte plek om hun vliegers op te laten want hier hebben ze geen last van de golven die ze in de Noordzee wel tegenkomen.”
Met welke uitdagingen hebben jullie te maken gehad?
“De uitvoering van het megaproject had natuurlijk voeten in de aarde, dat zal geen verrassing zijn bij een project dat 70 miljoen EUR heeft gekost. Gelukkig stonden vanaf begin af aan de neuzen wel dezelfde kant op en werden er nauwelijks hakken in het zand gezet. Toen de Zandmotor eenmaal aangelegd was, waren er veel vraagtekens. Zo was de zwemveiligheid onzeker, want hoe zou het water in de lagune en de verbinding met de Noordzee zich gedragen en zou algengroei een probleem kunnen zijn? In 2012 werd daarom even een zwemverbod afgekondigd, maar die werd na onderzoek van de waterkwaliteit snel weer opgeheven.”
Hoe ziet de toekomst eruit?
“Het is nog te vroeg om het project definitief als geslaagd te bestempelen, daar moet nog wel 10 jaar voor verstrijken. Maar de Zandmotor heeft bewezen dat een kust met zand verdedigd kan worden. Het is jammer genoeg geen one-size-fits-all blauwdruk die men overal kan toepassen. Echter is de techniek een duurzaam voorbeeld van hoe we de klimaatproblematiek en de gevolgen hiervan het hoofd kunnen bieden.”
Waarom is het goed dat deze innovatie nu ‘de wereld over gaat’?
“Er zijn andere plekken waar onder de juiste omstandigheden een Zandmotor ook oplossing kan bieden. Inmiddels heeft hij als inspiratie gediend voor vergelijkbare projecten in Afrika, de Arabische Emiraten en Indonesië. Dat is geweldig. Het Bouwen met de Natuur principe betekent geen negatieve impact op de natuur. We kunnen zo anders kijken naar bouwmaterialen die naar verloop van tijd vervangen moeten worden, zoals beton en staal.”