Volledig elektrisch varen een utopie?

Een sloep die stil en emissievrij door het water glijdt. De toekomst van elektrisch aangedreven motoren in de pleziervaart oogt rooskleurig. Die van de grote scheepvaart een stuk minder.

Rinze Geertsma, marine-officier en promovendus maritieme & transporttechnologie, werkte in Groot-Brittannië ooit mee aan een all electrical ship. Dit fregat wekt energie volledig elektrisch op en gebruikt deze vervolgens voor aandrijving én alle andere systemen aan boord. “Maar de benodigde elektrische systemen legden zoveel beslag op de ruimte van het schip, dat de Engelsen inmiddels terug zijn naar hybride oplossingen.”

Sneller en stiller

De afgelopen vier jaar onderzocht hij daarom andere mogelijkheden om uitstoot te verminderen. In een tijdperk waar de commerciële beschikbaarheid van batterijen en andere elektrische alternatieven exponentieel toeneemt, voerde hij naast emissiereductie nog twee belangrijke motivaties toe. Schepen moeten dankzij elektrische oplossingen snel(ler) accelereren en stil(ler) varen. In lekentaal is het volgens Geertsma heel simpel: “Je wilt het concept van de Toyota Prius met de prestaties van een Tesla.” 

Hij startte zijn proefschrift met literatuuronderzoek en ontdekte dat er al flink wat elektrische scheepvaart bestond. “Vooral ferry’s die van A naar B gaan.” De TESO tussen Den Helder en Texel, zou volgens hem volledig elektrisch kunnen. “In Noorwegen hebben ze er eentje, de Ampère. Die vaart op batterijvermogen met elektrische motoren. Zodra het schip aanlegt, pluggen ze in en voordat de nieuwe passagiers aan boord zijn, is de batterij alweer opgeladen.” 

Toch is ook deze optie niet volledig klimaatneutraal. “De levensduur van batterijen is beperkt en vraag je daarnaast eens af waar de energie vandaan komt om deze batterijen op te laden.” Hij vergelijkt het met elektrisch rijden in Nederland. “Een groot deel van onze energie is niet groen opgewekt, dus hoe groen rijd je dan daadwerkelijk?” Noorwegen, dat tachtig procent van de energie duurzaam opwekt uit waterkracht, doet het in dat opzicht beter. Ter vergelijking, in Nederland wordt slechts veertien procent van de elektriciteit groen verkregen. 

Innovatie via Dreamteam

Toch staat er op de campus een boot die wél honderd procent duurzaam is. Hij vaart op zonne-energie en is eigendom van het Solar Boat Dreamteam, een groep enthousiaste studenten die ieder jaar bouwt aan een nieuwe duurzame variant. Voorgaande jaren voeren ze nog door kanalen en havens, maar komende zomer gaan ze de zee op. Dat betekent dat de boot een volledige metamorfose ondergaat. Het moet nu golven, flinke stromingen en heftige weersomstandigheden aankunnen zodat drie inzittenden van Monaco naar Cannes en terug kunnen varen. “Ook willen we een wereldrecord neerzetten door volledig op zonne-energie het Kanaal over te steken”, vertelt exposure manager Redmer Aarnink.

Daarnaast hoopt hij met door zijn team bedachte technieken en innovaties bij te dragen aan verduurzaming van de maritieme sector. “Al denken wij niet dat een boot volgooien met zonnepanelen de oplossing is.” Zelf kijkt hij liever naar hybride opties. “Of naar een andere manier van varen”, besluit hij. “In Noorwegen testen ze vanaf 2020 met kleine autonome bootjes waar één container op kan.” Hierdoor hoeft een vrachtwagen niet onnodig te rijden, maar vaart een bootje mét container tussen verschillende havens. “Als je dat op grote schaal kan doen, dat zou geweldig zijn!”