Grondstoffen traceren met blockchaintechnologie
De berg elektrisch en elektronisch afval in Europa groeit enorm. Het gaat jaarlijks om zo’n tien miljoen ton aan afgedankte computers, televisies, koelkasten, tablets en mobieltjes. Waar blijven die allemaal?
Exporteren van dit afval naar Afrika, India of China is verboden. Maar zolang recycling in Europa moeilijk en duur is, blijft illegaal dumpen aantrekkelijk. Redenen voor het exportverbod zijn de beroerde arbeidsomstandigheden in de dumplanden waar mensen vergiftigd worden door ons afval, en ook het besef dat elektrische apparaten grondstoffen bevatten die schaars zullen worden.
Als voorbeeld van moeizame recycling in Europa toont Mesbah Sabur, een van de oprichters van het bedrijf Circularise, een video van een afvalverwerker van beeldschermen/ Sommige beeldschermen bevatten een buisvormige kwiklamp die verwijderd moet worden. Maar omdat niemand weet welk beeldscherm een kwiklamp bevat, worden ze allemaal met de hand opengeschroefd voor inspectie. Wat zou het fijn zijn als je een QR-code kon scannen en je meteen zou weten of er kwik in verwerkt zit of niet. Precies zo’n systeem heeft de Delftse start-up Circularise ontwikkeld.
Privacy
Het aantal partijen dat betrokken is bij de afvalindustrie is enorm: mijnbouwbedrijven, hoogovens, onderdeelfabrikanten, elektronicaproducenten, consumenten, ophaaldiensten en recyclebedrijven. Al die partijen willen hun privacy in stand houden. Een fabrikant wil zijn bedrijfsgeheimen beschermen, consumenten hun bezittingen. Weinigen zullen akkoord gaan met een wereldwijde centrale databank die het gebruik van grondstoffen traceert.
Bovenstaand netwerk klinkt als een blockchain, waarbij iedere transactie tussen partijen beveiligd wordt vastgelegd (een block) en gelinkt (de chain) met eerdere en latere transacties van die partijen. Er bestaat geen centrale database. Het register is verdeeld over alle deelnemers, waardoor er niet mee te frauderen valt. Encryptie zorgt ervoor dat iedere deelnemer alleen de eigen transacties ziet, maar die zijn niet meer te veranderen.
Smart questioning
Blijft over: het bedrijfsgeheim. Om dat te omzeilen zet mede-oprichter van Circularise Jordi de Vos zero knowledge proof in. Dit komt erop neer dat er door herhaald vragen zekerheid verkregen kan worden zonder dat het geheim zelf wordt onthuld. In het geval van de vraag of een bepaald beeldscherm kwik bevat kan het netwerk door middel van smart questioning gegevens ophalen bij onderdelenfabrikanten en producenten. Hoe langer de zoektijd in het netwerk, hoe zekerder het antwoord.
Het register is verdeeld over alle deelnemers, waardoor er niet mee te frauderen valt
In de praktijk werkt de grondstofboekhouding van Circularise met een kleine QR-code op het product. De start-up rekent daar één cent voor. Maar voor 15 cent biedt Circularise bedrijven een pluslabel dat hen in staat stelt om in contact te blijven met hun klanten. Dat is een meerwaarde die bedrijven wellicht meer aanspreekt dan een EU-verordening.
