De afgelopen zomers worden we steeds vaker geteisterd door hoosbuien: regenbuien waarbij binnen een uur meer dan 25 millimeter neerslag valt. Ondergelopen straten, kelders en stations zijn het gevolg, doordat rioleringen de grote hoeveelheden water niet meer kunnen verwerken. Dit lijdt tot behoorlijk wat overlast en schade. Aan techneuten en ingenieurs de uitdaging om te kijken naar nieuwe manieren om de stad klimaatbestendig te maken. Een mooie kans ligt boven ons hoofd.  

Regenwater vasthouden, opslaan en afvoeren

Het platte dak op de grote collegezalen van de faculteit CITG is voor TU-onderzoekers en studenten een proeftuin voor klimaatadaptatie. Zij verrichten daar de komende jaren onderzoek naar de werking en effecten van een polderdak en hoe het nog slimmer kan.

Een polderdak maakt van een dak een plek om regenwater op te vangen, vast te houden en vertraagd af te voeren. En dan op zo’n manier dat het water dat wordt opgevangen ook regelbaar wordt – het water kan worden afgevoerd op het moment dat het riool het weer aankan.

”Een polderdak kun je zien als een groendak en een blauwdak ineen”, licht Olivier Hoes toe. “Een ‘normaal’ groendak vangt van zo’n hoosbui maar een beetje regenwater op. Het meeste stroomt er vrijwel direct weer af, waardoor slechts een klein gedeelte wordt gebruikt door de begroeiing, zoals sedum. Een polderdak voegt daar regenopslag en waterbeheer aan toe: de hele bui wordt opgeslagen en kan worden gebruikt door de begroeiing.’

Slimme sensoren

Onder de laag vegetatie zit een laag kratjes met een 60 millimeter hoge holle ruimte die al het water van regenbuien vasthoudt. Essentiele schakel in het geheel is een beweegbare klep die voor de hemelwaterafvoer is geplaatst. Dankzij sensoren zorgt de klep automatisch dat het dak regenwater zoveel mogelijk vasthoudt en pas wanneer het mogelijk en nodig is afvoert. “Zo ontlast je het riool bij een grote bui, beperk je wateroverlast.”

Omgang met weersverwachtingen

Een van de dingen die Hoes samen met studenten op het dak gaat onderzoeken, is hoe techniek nog slimmer kan worden ingezet. Ze gaan kijken hoe ze weersvoorspellingen van bijvoorbeeld buienradar kunnen verwerken in de software van het klepmechanisme. “Je wilt regenwater niet onnodig lozen, maar ook niet te lang vasthouden,” legt Hoes uit. “Zet je de klep alvast even tijdelijk gedeelteliik open als je over drie uur een bui verwacht of wacht je met actie tot de regen is genaderd? Wat is beter voor het riool? Datzelfde geldt voor vorst: loos je al water bij koude weersvoorspellingen of wacht je tot het eerste ijslaagje zich op het water vormt? Bij teveel ijs kan de druk van het ijs op het dak te hoog worden.”

Klimaatbeheer in het gebouw

Behalve deze technologische vraagstukken is Hoes ook benieuwd wat het polderdak doet met de temperatuur in de ruimte eronder. “Dat het daar dankzij de groene bedekking waarschijnlijk iets koeler wordt dan onder het controledak weten we, maar is dit op een zomerse dag dan een verschil van 1 graad of 10 graden?”

“En hoeveel verdamping treedt erop? Op een normaal dak verdampt ongeveer 10 procent, de rest gaat direct het riool in. Met de juiste vegetatie op een Polderdak kan dit oplopen tot de volledige jaarlijkse hoeveelheid neerslag, gemiddeld zo’n 880 millimeter.”

Controledak

Om te weten wat er op het polderdak op de TU precies wordt gemeten, is er ook een controledak. Het identieke kale platdak ligt op nog geen 100 meter afstand op een andere collegezaal van hetzelfde faculteitsgebouw. Hoes: “Het controledak ligt zo dichtbij dat de weersomstandigheden vrijwel identiek zijn en we de daken onder vergelijkbare omstandigheden kunnen monitoren.”

Urban Farming

Het polderdak wordt volgens Hoes een plek om ook letterlijk de vruchten van te plukken. Om het dak nog meer waarde te geven, wil hij volgend voorjaar andere gewassen dan sedum verbouwen, zoals bladsla en aardbeien.

Daarnaast is het polderdak een mooie proeftuin waar iedereen kan zien welke mogelijkheden er op het dak liggen. Hoes: “Het zou prachtig zijn als de aanleg van groenblauwe daken meer wordt opgenomen bij bouwprojecten. Het voegt iets moois toe aan een gebouw. Zolang een dak waterdicht is en de constructie stevig genoeg, kan het in principe overal.”

Oplossing klimaatvraagstuk?

Kunnen polderdaken Nederland uiteindelijk helpen in de strijd tegen de hoosbuien? Een landelijk probleem ga je er niet oplossen, benadrukt Hoes. “Maar lokaal kan het wel enorm helpen. Denk aan dichtbebouwde gebieden rondom stations zoals het plein voor station Sloterdijk of de openbare ruimte rond het stadskantoor hier in Delft. Een Polderdak voelt als een park, maar je staat op een dak en die loopt niet meer onder bij een flinke bui.”

De belangrijkste toegevoegde waarde van een groendak ligt volgens Hoes dan ook in de beleving die het een gebouw geeft. “Wat is er nou mooier dan om zeven uur bij zonsopgang je krantje lezen op een groen dak met uitzicht op de stad, met een cappuccino, een croissantje en een bakje met zelfgekweekte aardbeien?”