Een rivier aan de voet van de Himalayas scheidt boer en tijger en vormt de basis van een voedselketen. Nu deze rivier aan het opdrogen is, ontstaan conflicten tussen de tijgers en de boeren en komt hun leefgebied in gevaar. Rivieronderzoeker Kshitiz Gautam wil de balans tussen mens en natuur in het gebied herstellen.
Op een scooter hobbelde promovendus Kshitiz Gautam weken heen en weer over keien langs de oever van een helderblauwe rivier in Nepal. Bewapend met een knalgroene digitale meetlat zocht hij naar aanwijzingen op muren, bomen en stenen die overstromingen en de vroegere waterstanden verrieden.
De meetapparatuur trok veel aandacht.
De Karnali rivier splitst in twee takken, waarvan één het boerenland afsnijdt van het nationaal park. Gautam verzamelt gegevens over de rivier omdat hij wil begrijpen waardoor die riviertak aan het opdrogen is, terwijl de andere tak, buiten het nationaal park, juist uitdijt. Het opdrogen heeft grote consequenties voor de lokale bevolking en dieren. Het onderzoek van Gautam is onderdeel van het project ‘Save the tiger, the grasslands, the water’.
Vroeger moesten we met een veerpont de rivier over. Nu konden we gewoon door de rivier heen lopen.
Red de tijger
De grond naast de rivier zit vol voedingsstoffen en is daarom erg geschikt om gewassen op te verbouwen. Tijdens het droge seizoen staat het water zo laag dat tijgers de rivier over kunnen steken, het boerenland op. Daardoor ontstaat een toenemend aantal conflicten tussen tijgers en boeren in het gebied. Gautam ervaarde het met eigen ogen: “Terwijl ik een meting in de rivier uitvoerde, hoorde ik gegil. Ik keek om en achter mij werd een koe doodgebeten door een tijger.” Niet alleen veedieren zijn prooi, ook aanvallen op mensen komen vaker voor.
Militairen gaan op zoek naar een tijger die het dorp benadert.
Daarnaast speelt de riviertak een belangrijke rol voor natuurbehoud. Vanuit de Himalayas voert de rivier voedingsstoffen mee waardoor grassen langs de rivier groeien. De grassen worden gegeten door herten en die staan op het menu van de tijgers. Zonder de rivier, komt de hele voedselketen in gevaar. Voor de slechts 4000 tijgers die er nog zijn, is het Bardiya National Park in Nepal een van de belangrijkste leefgebieden.
Rivier in getallen
Om oplossingen te vinden, werkt Gautam aan een computermodel van de rivier. Daarmee onderzoekt hij wat de riviertakken het meest doen veranderen en hoe. Denk aan grote keien meegevoerd uit de Himalayas die een riviertak blokkeren, klimaatverandering, en menselijke interventies. “Bij de nabijgelegen Koshi rivier zagen we dat dammen voor waterkrachtcentrales de verplaatsing van sediment, en dus voedingsstoffen, belemmeren. Dit is een probleem voor de stroomafwaartse habitats.”
Het onderzoek van Gautam onderscheidt zich in de praktische toepasbaarheid. “Ik doe geen fundamenteel onderzoek, maar wil dat de lokale gemeenschap mijn resultaten begrijpt en er wat mee kan.” Zo viel hem na de eerste metingen direct al wat op. “Parkrangers wilden de opdrogende riviertak een meter gaan baggeren, maar dat zou niet genoeg zijn. Met mijn data kon ik hen adviseren hoe diep ze zouden moeten baggeren om de riviertak weer te laten stromen."
De rivier vertakt zich.
Met mijn data kon ik hen adviseren hoe diep ze moesten baggeren om de riviertak weer te laten stromen.
Thuiswedstrijd
Voor het computermodel heeft Gautam veel data nodig van waterstanden en sedimenttypes. Maar historische gegevens waren niet te vinden, dus ging Gautam naar de rivier toe om de informatie zelf te verzamelen.
Het was niet voor het eerst dat Gautam in Nepal was. Hij groeide op op nog geen vijftig kilometer van de rivier. “Ik las de omschrijving van de PhD-positie en dacht: deze is speciaal voor mij geschreven!”, vertelt Gautam lachend. Naast zijn kennis van het lokale gebied had hij ook de juiste vakkennis. Tijdens zijn master Hydroinformatica bestudeerde hij de effecten van de riviermorfologie op de ecologie. Gautam: "Menselijke technologische aanpassingen, zoals waterkrachtcentrales, moeten in balans zijn met de natuur.” Dat hoopt hij bij de Nepalese rivier te bereiken.
Toen hij na jaren de rivier in Nepal weer zag, was hij verbaasd over hoe erg deze veranderd was: “Vroeger moesten we met een veerpont de rivier over. Nu konden we gewoon door de rivier heen lopen!”
Bodemmonsters met OV-chipkaart
Gautam had in Nederland bedacht om elke vijf kilometer een dieptemeting uit te voeren en monsters te nemen van het sediment. Eenmaal daar bleek monsters nemen “een uitdaging”. “Stroomopwaarts liggen enorm grote keien op de rivierbodem”, zegt Gautam.
Gautam bedacht ter plekke een alternatieve methode voor het in kaart brengen van de rivierbodem: foto’s maken. Maar hoe wist hij later nog hoe groot de stenen op de foto waren? “Ik gebruikte mijn ov-chipkaart voor de schaal”.
Het meten van keien, en soms ook een voetafdruk van een tijger, met een OV-chipkaart voor de schaal.
Praten als brugman
Ook het ontvangen van een GPS-signaal leek vanuit Nederland simpeler dan ter plekke. Om met het groene meetapparaat nauwkeurig de markeringen van waterstanden te bepalen, moest de GPS op de meetstok een sterke verbinding hebben met een hooggeplaatste antenne. Een logische plek voor de antenne, de brug over de rivier, bleek te laag om het signaal op te pikken. “Het hoogste punt dat we konden vinden was een woonhuis van vier verdiepingen”, zegt Gautam. Dus ging hij de bewoners overtuigen dat hij de antenne op hun dak mocht plaatsen. Gautam: “In Nepal kun je dan het beste eerst een relatie met hen opbouwen. Als ik eerst hun vertrouwen win is het makkelijker om het te vragen.” Gautam bezocht de familie een paar keer en uiteindelijk kreeg hij het voor elkaar.
Trots
Niet alleen Gautam zijn kennis van de Nepalese taal, natuur en cultuur was onmisbaar tijdens het uitvoeren van de experimenten. “Tijdens mijn studie en werk in Nepal leerde ik ook om te werken met beperkte middelen en met dat wat voorhanden is. Deze ervaring in combinatie met de meetapparatuur van de TU Delft maakte het veldwerk tot een succes.” Inmiddels heeft hij een radar waterpeilsensor geïnstalleerd waarmee hij nu continu de waterdistributie kan volgen vanachter zijn bureau in Nederland. Gautam: “Ik ben trots dat ik deze kennis heb en het nu inzet om mijn gemeenschap beter te maken.”
Gepubliceerd: juni 2024
