Wie lang genoeg naar het noorden reist, passeert vroeg of laat de poolcirkel. Soms geeft een bord dat aan, maar meestal ben je je er niet van bewust dat je deze lijn overgaat. Andere bekende geodetische lijnen zijn de evenaar en de keerkringen. Maar er loopt er ook eentje dwars over de TU Delft campus: de 52ste breedtegraad.
Toen professor Ramon Hanssen zich dat jaren geleden realiseerde, kwam hij op het idee om die denkbeeldige lijn zichtbaar te maken. Resultaten in zijn vakgebied geodesie, waarin Hanssen veel werkt met aardobservatie, zijn meestal minder tastbaar. In november 2011 spoten Hanssen en consorten de lijn al stiekem met een spuitbus op de stoep. Het idee voor een mooi ontwerp pitchte hij bij het College van Bestuur en bij de decanen van Civiele Techniek en Geowetenschappen en Industrieel Ontwerpen.
De breedtegraad zichtbaar gemaakt
Het leuke van de breedtegraad, vindt Hanssen, is dat er een tijdseffect in zit. Het Euraziatische continent beweegt namelijk richting het noordoosten. “Je ziet de lijn dus ‘zakken’. De lijn lag in het verleden ergens anders en daarmee kun je de factor ‘tijd’ op de campus zichtbaar maken. Uit berekeningen blijkt dat het continent 16 millimeter per jaar naar het noorden schuift.”
Hanssens plan voor het zichtbaar maken van de breedtegraad bleef een tijd liggen, maar nu, zeven jaar ofwel 11,2 centimeter later, loopt er dan toch een lijn over de campus. Hij is te vinden tussen het glazen kopgebouw van de faculteit Civiele Techniek & Geowetenschappen en faculteit ME.
De blauwe lijn heeft in de kern een witte strook met daarin een zwarte streep van zestien millimeter breed. Die streep markeert de plek waar de 52ste breedtegraad lag op 1 januari 2018. Voor wie het gaat nameten: nu ligt hij dus al niet meer op die plek. “De breedte van de zwarte lijn is de verschuiving per jaar”, verduidelijkt Hanssen.
De 52e breedtegraad lag in het verleden ergens anders
Tijdseffect
Om dit tijdseffect te laten zien, zijn er zes grijze lijnen parallel aan de blauwe aangebracht die belangrijke ‘Delftse gebeurtenissen’ markeren. De eerste lijn ligt 2,79 meter noordelijker en markeert de oprichting van de TU in 1842. De volgende drie lijnen staan voor gebeurtenissen in de ‘Gouden Eeuw’:
- De eerste maal dat de Delftse onderzoeker Antoni van Leeuwenhoek bacteriën beschrijft, in 1676. Die lijn ligt 5,4 meter noordelijker dan de positie in 2018.
- De ontsnapping van Delftenaar Hugo de Groot in een boekenkist uit Slot Loevestein in 1621. Die lijn ligt 6,3 meter noordelijker dan in 2018.
- De moord op Willem van Oranje in Delft in 1584; 6,9 meter noordelijker dan in 2018.
De vijfde lijn ligt op twaalf meter afstand van de blauwe: daar lag de 52e breedtegraad in het jaar 1246, toen Delft stadsrechten kreeg.
De laatste lijn, op 32 meter afstand, geeft het begin van de westerse jaartelling aan: het jaar 1.
Binnenkort komen er bordjes met uitleg over het project bij de blauwe lijn. Voor de opnames van de bijbehorende video liet Hanssen zijn masterstudenten Geoscience & Remote Sensing Mark Bemelmans en Rianne Broeksma een tijdelijke blauwe lijn door het kantoor van rector Tim van der Hagen trekken. De 52e breedtegraad loopt namelijk recht over diens vergadertafel.
Bemelmans liep vervolgens tot aan zijn middel de vijver bij het college in om te laten zien hoe de lijn vanaf het riet aan de kant zou doorlopen.
Hoe nu verder? Volgens Hanssen leven er nog wel wat ideeën, bijvoorbeeld het doortrekken van de lijn in de vloerbedekking van CiTG of over het dak zodat die op Google Maps zichtbaar wordt. Een ander idee is dat studenten bij hun afstuderen net als in het zweetkamertje van de Universiteit Leiden hun handtekening langs de lijn kunnen zetten.
“De gedachte is dat als je nu hier komt studeren en je dat nominaal zou doen – dus drie jaar bachelor en twee jaar master – de lijn 5x16 millimeter = 8 centimeter is verschoven”, zegt Hanssen. Een mooie manier om je sporen achter te laten.
Gepubliceerd: september 2018
Prof.dr.ir. Ramon Hanssen
Dit verhaal is eerder verschenen in Delta. Foto's en tekst door Connie van Uffelen.
