In de grote goot van het waterlab stroomt een rivier, vol met kleine groene plastic plantjes. PhD’er Andrés Vargas onderzoekt hier hoe rivieren zich gedragen. Wat bepaalt de uiteindelijke vorm van een rivier? Als je dat weet, kun je beter beslissingen nemen over steden en grond die aan de rivier liggen. Bijvoorbeeld: waar bouwen we een brug? En wat voor effect heeft dat weer op de rivier, en het land eromheen?
De rol van vegetatie
De twee belangrijkste veranderingen die de vorm bepalen van een rivier zijn veranderingen in de hoogte van de bedding en de processen van de oevers. Wanneer een rivier meandert, is er bij de oevers sprake van erosie aan de ene kant en aanwas aan de andere kant. Er bestaan vandaag de dag meerdere modellen die aan de hand van de stromingskracht van de rivier kunnen berekenen hoe de oevers eroderen. “Maar bij het berekenen van de aanwas beginnen de problemen, want daar zijn geen modellen voor. Vaak wordt aangenomen dat het land dat aan de ene zijde van de oever erodeert, er aan de andere zijde weer bijkomt. Maar zo simpel werkt het niet. Dat komt onder andere door de rol van vegetatie in dit hele proces, en daar begint mijn onderzoek. Ik wil weten welke rol vegetatie speelt in de aanwas van rivieroevers.”
Het experiment
Om dit te ontdekken en te modelleren, is Vargas zijn experiment in het lab begonnen met een recht, smal en lang kanaal in de grote goot. Hij creëerde scenario’s met en zonder planten. “In fase één lieten we vervolgens het water zo’n 90 uur lang stromen: er ontstonden zandbanken, en erosie aan de andere zijde. Bij fase twee deden we hetzelfde nog een keer, maar na een week plaatsten we vegetatie op de uiterwaarden. In de derde fase herhaalden we het hele proces nog een keer, en zetten we niet alleen vegetatie op de uiterwaarden maar ook op de zandbanken.” Tijdens het experiment gooide Vargas kleine zwarte vierkantjes in de rivier, om die te detecteren met een camera en zo te meten hoe het water stroomde.
Veel werk, veel lol
Om de rol van vegetatie te vervullen, koos Vargas voor kleine plastic plantjes. “We hebben er 10.000 in de goot geplaatst. Dat was erg leuk, maar ook ontzettend veel werk. We deden het in shifts, telkens een uur lang plantjes in de oevers steken. Langer hield je het niet vol, want je hing op de kop en kreeg kramp in je armen.” Maar het was het waard. “We hebben unieke data verzameld! Elders is zoiets alleen in hele kleine miniatuurversies onderzocht, met louter kwalitatieve uitkomsten. Nu hebben we voor het eerst kwantitatieve data.”
Gepubliceerd: juni 2016
