Broodje Filosofie: Poldersalafisme

Toegang gratis, maar vol = vol (max. 70 personen). Gratis broodje!
Door: Michiel Leezenberg

Boerkini’s, hoofddoeken, seksslavinnen, homo’s die van hoge gebouwen worden gegooid… Met een wat kritische blik zie je al gauw dat seksualiteit centraal staat in de  berichtgeving over de islam. Uit zulke berichten komt een beeld van moslims naar voren als bebaard, patriarchaal, agressief, gewelddadig, en onderdrukkend.

Krap een eeuw geleden werd in Europa op een totaal andere manier naar moslims en hun religie gekeken. Moslims werden juist voorgesteld als de slaven van hun passies, en de islam als een decadente, verweekte, en seksueel al te toegeeflijke godsdienst die onmatig seksueel genot met steeds wisselende partners van beiderlei kunnen tolereerde of zelfs aanmoedigde.

Niet alleen onze voorstellingen van moslims en de islam zijn radicaal gewijzigd. Ook in de islamitische wereld zelf is de seksuele moraal veranderd. Salafisme is niet simpelweg een overblijfsel van de voormoderne Islam. Het waren deels juist de seculiere machthebbers in landen als Egypte en Turkije die – als tegenwicht tegen het communisme – de islam en islamisten hebben aangemoedigd. In Turkije werd vanaf 1980 godsdienstonderwijs verplicht gesteld, terwijl vakbonden werden verboden. Pas in de jaren zeventig begonnen salafistische predikers hun geloof om te vormen tot een allesomvattende leer die het dagelijkse leven tot in de kleinste puntjes vorm moest geven, vooral in een dialoog met – of polemiek tegen – het communisme: Salafisme is dus een door en door moderne vorm van Islam. Salafisme is niet het resultaat van een confrontatie tussen wezensvreemde culturen, maar juist van het verlies van cultuur: Poldersalafisten verwerpen niet alleen de westerse liberale waarden van hun niet-islamitische buurt- of klasgenoten, maar ook de waarden en gebruiken van hun eigen ouders. Kortom: een soort islamitische hipsters.

Michiel Leezenberg is filosoof en islamdeskundige aan de Universiteit van Amsterdam