Dankzij deregulering in de zorg hebben ziekenhuisdirecties meer keuzevrijheid over eigen nieuwbouw. Alleen: op welke criteria baseer je beslissingen? Promovendus Johan van der Zwart gaat hier op in.

Voor zijn onderzoek bekeek Van der Zwart nieuwbouw van Nederlandse ziekenhuizen in de periode 2004 tot 2012 en voerde gesprekken met directeuren projectleiders. Daaruit concludeert hij in zijn proefschrift ‘Building for a Better Hospital’  dat het verbeteren van mogelijkheden voor innovatie één van de belangrijkste doelen is. Van der Zwart: “Ziekenhuizen willen ruimtes en bedrijfsprocessen kunnen aanpassen op nieuwe technologieën zoals grotere of juist kleinere medische apparatuur. Ziekenhuisorganisatie willen daarnaast flexibeler zijn: bijvoorbeeld om meer medische zorg naar het huis van de patiënt te kunnen verplaatsen.” Vooral ouderen kunnen vaak buiten het ziekenhuis worden behandeld voor chronische ziekten. Met het oog op de vergrijzing is dat een belangrijke overweging. Demografische ontwikkelingen maken het daarnaast wenselijk dat een ziekenhuisgebouw in de toekomst (deels) herbruikbaar is voor met een andere functie.

Op basis van het prioriteitenlijstje van de geconsulteerde ziekenhuizen ontwikkelde Van der Zwart een prioritering en definiëring van toegevoegde waarden van ziekenhuisvastgoed. Die vormen de kern van de ‘toolbox’.
Vervolgens bekeek hij op welke manier een gebouw kan bijdragen aan de doelstellingen van de organisatie, zoals de productiviteit en de patiënttevredenheid. Met simpele rekensommen valt soms de productiviteit te verbeteren. Bij een van de nieuwe ziekenhuizen bijvoorbeeld kwam de directie er na voltooiing achter dat een decentraal gelegen personeelskantine een forse kostenpost was. Onnodig heen en weer wandelen van personeel voor en na de pauze ging ten koste van de werktijd. Van der Zwart: “Dat soort dingen wil je vóór de start bouw weten. In een ziekenhuisgebouw waarin veel wordt gelopen is het belangrijk dat je looplijnen vooraf doorrekent.”

Een ‘healing environemt’ voor de patiënt heeft ook gevolgen voor kosten van de bedrijfsvoering. Een tevreden patiënt is immers eerder gezond. Belangrijk is dat de patiënt uitzicht krijgt op groen, voldoende daglicht en minimale geluidshinder. Ook privacy en het creëren van een goede plek voor informatieoverdracht van arts aan patiënt blijken belangrijk voor de patiënttevredenheid. Dit soort aspecten onderzocht Van der Zwart in het architectonisch ontwerp op basis van plattegronden van een bestaand ziekenhuis.

De toolbox kan helpen veel, maar niet alle knopen door te hakken bij vastgoedbeslissingen. Maar ziekenhuisdirecties krijgen wel gereedschap in handen om een weloverwogen investeringsbeslissing te nemen, denkt Van der Zwart. Zeker als het gaat om extra investering voor een hoogwaardiger eindproduct is het handig om te kunnen onderbouwen hoeveel dat oplevert. “Het mooiste is als je in de ontwerpfase al kunt  bijsturen. Daaraan levert dit onderzoek een bijdrage.”

Gepubliceerd: oktober 2014

Meer informatie

• Proefschrift 'Buiding for a better hospital'