Papier is zacht genoeg om tissues van te maken, maar ook sterk genoeg om een dak te dragen. Promovendus Jerzy Łątka onderzocht de mogelijkheden en voorziet een grote toekomst als constructiemateriaal voor tijdelijke bouwwerken, meubels en binnenwanden.

Rusland gaf aan de Olympische Spelen van 2014 ruim 50 miljard uit, waarvan een groot deel aan accommodaties. Drie jaar later staan veel gebouwen leeg. “Als ze daarvoor papier hadden gebruikt, waren de overbodige bouwwerken nu al lang gerecycled”, zegt Łątka. “Onbegrijpelijk dat niet veel meer tijdelijke architectuur met papier wordt gerealiseerd.”
Papier is een materiaal met unieke eigenschappen. Enerzijds is het door mengen met water eenvoudig weer tot pulp te verwerken – papiervezels kunnen tot zeven maal worden hergebruikt. Anderzijds is het voldoende stevig om een hoge druksterkte en buigstijfheid te halen. Vooral kokers van karton – dik papier – zijn geschikt voor het bouwen van zeer sterke constructies. 

Bij druksterkte proeven die Łątka uitvoerde, begaf een gevouwen kartonnen koker het pas bij een kracht van 16.000 Newton. Ook in de vorm van golfkarton, honingraatpanelen, kartonnen kokers en L- en U-vormige hoeken is dit massaproduct uitstekend geschikt is als bouwmateriaal. Er zijn met succes stoelen, huizen en noodwoningen mee gebouwd. Het ‘House of Cards’ dat hij zelf bouwde in Polen biedt thermische isolatie, privacy en veiligheid aan mensen die geen dak boven hun hoofd hebben. Dat kunnen vluchtelingen zijn of slachtoffers van natuurrampen, maar ook daklozen in westerse steden. Wereldwijd zijn er momenteel een recordaantal van 65,6 miljoen mensen ontheemd. Kartonnen onderkomens bieden hen een sterker en duurzamer onderkomen dan tenten waarin velen terechtkomen.

Microcellulose

In zijn promotieonderzoek ‘Paper in Architecture’ onderzoekt Łątka wat papier is en wat de mogelijkheden ervan zijn. En hij stelt de vraag of papier geschikt is als volwaardig architectonisch materiaal - tussen beton, hout en staal. Vooralsnog niet, constateert hij, maar het zou op termijn kunnen veranderen. Als na 2020 een harde eis geldt van zeventig procent recyclebare materialen op ieder bouwproject, kan de rol van papier groeien. De gevoeligheid voor water hoeft geen probleem te zijn. Met polyurethaan verf of PVC folie is karton waterbestendig te maken, zonder dat de recyclebaarheid in gevaar komt. 
Bovendien gaat de productontwikkeling door. Binnen de papier- en kartonindustrie heeft de ontwikkeling van nano- en microcellulose gezorgd voor grotere sterkte en voor forse gewichtsreductie. Aangezien het vooral gaat om innovaties voor de verpakkingsindustrie, staat een lage prijs voorop. Gunstig natuurlijk voor de kansen voor papier in de bouw, stelt Łątka. “Want is architectuur niet een groot soort verpakking?”

Het garandeert nog allerminst dat papier in de toekomst beton of staal gaat verdringen in de architectuur. Bouwregelgeving is een van de hindernissen. Wel ziet hij een onvermijdelijke groei van papieren bouwwerken voor noodopvang wereldwijd en als tijdelijke invulling van lege ruimtes in steden. “Papier wordt nooit een traditioneel bouwmateriaal zoals beton, staal of glas of plastic. Maar het is wel een mooie aanvulling.”

Na zijn promotie gaat Łątka onderzoek doen naar papier als bouwmateriaal voor meubels, industriële elementen, scheidingswanden en architectuur.

Gepubliceerd: december 2017

Meer informatie

• Proefschrift 'Paper in architecture'