Dankzij haar enorme oliereserves heeft Saoedi-Arabië lange tijd mogen genieten van spotgoedkope energie. Zelfs met de recente drie- tot viervoudige prijsstijgingen zijn de elektriciteitsrekeningen van haar inwoners een fractie van die van de meeste Europeanen. En gezien het extreme klimaat van het land wordt een groot deel van deze energie besteed aan airconditioning (AC). Onnodig veel, volgens Ahmed Felimban. Zijn onderzoek naar zijn woonplaats, de stad Jeddah, biedt uitzicht op een gedeeltelijke oplossing voor het grote en groeiende probleem van overmatig AC-gebruik.

Felimban groeide op in Jeddah, de poort naar de heilige steden van de Islam. Het hele jaar door reizen pelgrims door de stad: zijn vader ontving regelmatig groepen van meer dan twintig mensen. Felimban reisde zelf naar Mekka voor zijn bachelor, om vervolgens terug te keren naar Jeddah voor een baan als onderwijsassistent aan de King Abdulaziz University. Die positie bood hem de kans om zijn opleiding in het buitenland voort te zetten. Hij voltooide zijn master in San Diego en, na vier jaar werken als docent, zijn PhD in Delft. Zijn tijd in het buitenland gaf Felimban een nieuwe kijk op de Arabische levensstijl en energieverbruik.

"AC verbruikt enorme hoeveelheden energie en er wordt niets aan gedaan"

Jeddah geeft een goed voorbeeld van het AC-probleem van Arabië. De stad is een multicultureel centrum met ongeveer 4 miljoen inwoners, de straten bruisen de hele nacht door. Maar deze diversiteit toont zich niet in de bebouwde omgeving. Felimban: "Ik schat dat bijna de helft van alle inwoners in vrijwel identieke appartementenblokken woont, hoewel officiële cijfers niet te vinden zijn." En deze appartementen zijn niet gebouwd op energie-efficiëntie. 40% van de elektriciteit die in Saoedi-Arabië wordt verbruikt gaat naar woningen, en AC eist het leeuwendeel daarvan.

De regering is niet onwetend over deze energieproblemen. Onlangs zijn er bouwvoorschriften ingevoerd die voorschrijven dat nieuwbouw aan efficiëntienormen moet voldoen. Maar: er worden geen grootschalige pogingen gedaan om bestaande appartementen te verbeteren. Felimban zelf heeft 11 airco's verspreid over zijn huis: "Zelfs als ik ze allemaal aan laat staan, is het overdag nog steeds warm!" Helaas hebben maar weinig bewoners de middelen en de bereidheid om te investeren in dure energie-efficiëntie upgrades.

"Heel eenvoudige veranderingen kunnen leiden tot enorme energiebesparingen"

Om zijn onderzoek te starten, gebruikte Felimban enquêtes en observaties om de omvang van het AC-probleem aan te tonen. Hij ontdekte dat maar liefst 70% van de huishoudens zegt dat ze helemaal geen isolatie hebben. Driekwart van de respondenten gaf dan ook toe dat hun airco meer dan 18 uur per dag aanstaat. Deze cijfers laten de 'cultuur van afhankelijkheid' zien die in de Arabische samenleving heerst. "Mensen laten hun airco aan als ze naar hun werk gaan, als ze slapen... chique cafés koelen zelfs hun terras. Ik heb geprobeerd te slapen zonder AC, men vond me een mafkees."

Het belangrijkste deel van Felimban's onderzoek is zijn digitale model van een gemiddeld flatgebouw in Jeddah. Aan elk virtueel raam, muurdeel en vloer werd de juiste energiedoorlaatbaarheid toegekend. Een belangrijk obstakel is het ontbreken van een betrouwbare "infiltratiegraad", een maat voor hoeveel lucht de structuur doorlaat. "Die is waarschijnlijk hoog, want appartementen zonder airconditioning warmen erg snel op." Het huidige model gebruikt een reeks infiltratiegraden. Vervolgens simuleert het de impact van ingrepen. Het resultaat: zelfs eenvoudige aanpassingen, zoals het vervangen van ramen en het aanbrengen van kit, kunnen energiebesparingen opleveren van 20% tot maar liefst 65%!

"Hoe meer we nu investeren, hoe meer uitstoot we kunnen voorkomen"

Het werk van Felimban resulteert in 17 aanpassingsscenario's voor standaard appartementen, met een reeks investeringsopties en bijbehorende energiebesparingen. De data geven een bemoedigend beeld. Ze suggereren dat de meeste scenario's binnen vijf tot tien jaar hun investering kunnen terugverdienen. Toch zullen de meeste Arabische gezinnen overheidssteun nodig hebben om de aanpassingen te betalen en beheren. Felimban is momenteel op zoek naar investering voor een publiek budget voor verbouwingen, waarmee hij hoopt een begin te maken aan het transformeren van het energieverbruik van Jeddah.

Uiteindelijk levert Felimban’s project een duidelijke boodschap: "Alle verouderde gebouwen in Saoedi-Arabië moeten worden gerenoveerd, bij voorkeur met plaatselijke materialen. Bewoners moeten leren over de gebreken van hun huizen. Bedrijven moeten onderzoek doen naar renovatiemaatregelen en -materialen. De overheid heeft efficiëntienormen nodig voor bestaande gebouwen, en moet energiemaatregelen gaan adverteren. Het allerbelangrijkste is: nu investeren. De regering heeft zichzelf het ambitieuze doel gesteld van een netto emissie-loze samenleving in 2060. Nu moeten ze het nog waarmaken."

Gepubliceerd: november 2023

Meer informatie

• Op 25 januari verdedigt Ahmed Felimban zijn proefschrift ‘Towards Energy-Efficient Residential Buildings in Jeddah, Saudi Arabia: Exploring Energy Retrofitting Options and Assessing Their Feasibility.’
• Ahmed Felimban voerde zijn onderzoeksproject uit als onderdeel van de groep Architectural Technology binnen de afdeling AE&T. Zijn scriptie heet: 'Towards Energy-Efficient Residential Buildings In Jeddah, Saudi Arabia: Exploring Energy Retrofitting Options And Assessing Their Feasibility'. 

Headerbeeld: gemaakt door Sergei A, van Pexels.