Vietnam bouwt voortdurend om zijn snelgroeiende bevolking te huisvesten, maar dat levert te weinig comfortabele en energie-efficiënte huizen op. Een combinatie van een groene gevel, zonwering en een binnentuin kan enorme verbeteringen opleveren, constateert Phan Anh Nguyen in zijn promotieonderzoek.

De gevel speelt een sleutelrol in de energie-efficiëntie van de karakteristieke Vietnamese 'buiswoning' van voor 1945. Deze gestapelde rijtjeshuizen zijn vaak wel 35 meter diep en hebben een smalle gevel van 2 tot 4 meter. Een achtergelegen binnenplaats draagt bij aan de ventilatie.

Een groot deel van 22 miljoen bestaande woningen is van dit type, net als een flink deel van 1 miljoen nieuwbouwwoningen die er jaarlijks bij komen. Sinds de jaren tachtig beleeft namelijk de 'buiswoning', een revival – alleen iets minder diep en nu van beton. Zo'n 75 procent van de totale woningvoorraad is daardoor nu van dit woningtype.

Helaas zijn ze veelal weinig energie-efficiënt. In het tropische klimaat is dat grotendeels te wijten aan het gebruik van de airconditioning. Afhankelijk van de oriëntatie van de woning en de dikte van de gevel schort het ook vaak aan goede natuurlijke ventilatie.

Groene gevel

Zou een slimmer en duurzamer ontwerp daaraan iets kunnen veranderen, vroeg Phan Anh Nguyen zich af?

De promovendus voerde simulaties uit met verschillende typen gevels. Om te beginnen bracht hij de gevel van een bestaande woning op het niveau van de hedendaagse Vietnamese technische regelgeving. Er ging onder meer dubbel glas in. Het leverde een energiebesparing van 9 procent op. Toen hij het probeerde met een gevel geïsoleerd op het niveau van het Nederlandse Bouwbesluit, was het resultaat nog gunstiger. “Het effect op het comfort was beperkt, maar de besparing op het gebruik van airconditioning was groot: ongeveer 21 procent”, vertelt Nguyen. Ook de geluidsbelasting ging fors naar beneden.

In een tweede studie bekeek hij de prestaties van een groene gevel in Hanoi, met een begroeiing van klimplanten en één kamer met aluminium zonwering. De resultaten laten zien dat binnentemperatuur lager uitkomt dan bij een traditionele gevel en dat het wooncomfort verbetert. Bij warm weer kan de energiebesparing oplopen tot 35 procent, doordat de airconditioning veel minder hoeft te draaien. “Voordeel ten opzichte van een binnenplaats is dat het bovendien minder kost”, zegt Nguyen. “Een binnenplaats draagt bij aan betere ventilatie, maar vergt veel ruimte.”

Drie Stappen Strategie

Is een geïntegreerd (renovatie)ontwerp mogelijk, dat gebruik maakt van alle maatregelen met een potentieel effect? Zeker, concludeerden studenten van de TU Delft en twee Vietnamese universiteiten tijdens een GASC-workshop (Green Architecture for Sustainable Communities) in Vietnam. Zij bedachten een ‘Drie Stappen Strategie’ (‘Reduce’, ‘Reuse’ en ‘Produce’) om bestaande buiswoningen energie-efficiënter te maken.

De eerste stap is gericht op minimalisering van de energiebehoefte, met behoud van comfort. Een groene gevel en zonwering beschermen tegen direct zonlicht. Een groene binnentuin, eventueel met zonneschoorsteen, verbetert de ventilatie en filtering van lucht. De tweede stap betreft het hergebruik van grondstoffen, zoals bouwmaterialen maar ook regenwater. Stap 3 is het ter plaatse opwekken van elektriciteit en warmte met behulp van een PVT-systeem.

“Deze geïntegreerde aanpak is de ideale oplossing”, vertelt Nguyen. “Alleen is de beslissing om op deze manier te renoveren aan de huiseigenaars. Hen overtuigen van het belang van duurzaamheid en energie-efficiëntie, is de volgende uitdaging.”

Gepubliceerd: maart 2021

Meer informatie

• Proefschrift 'Housing Refurbishment for Energy Efficiency and Comfort'