Hoe motiveer je werknemers om met de fiets of OV naar het werk te gaan in plaats van met de auto?
Dagelijkse files, parkeerproblemen, lawaai en vervuiling zijn problemen die gepaard gaan met het gebruik van de auto in het algemeen, ook bij het woon-werkverkeer. Een groeiend aantal bedrijven wil deze problemen aanpakken door hun werknemers te stimuleren om met de fiets of het openbaar vervoer naar het werk te komen. Maar welke maatregelen werken het beste om dit doel te bereiken? Onderzoek van TU Delft wetenschappers Maarten Kroesen en Eric Molin voor het bedrijf ASML laat zien dat een combinatie van aan- en ontmoedigingsmaatregelen efficiënt werkt: bijvoorbeeld een mix van parkeergeld heffen en een dagvergoeding toekennen als je niet met de auto komt.
ASML verwacht dat het aantal werknemers de komende zeven jaar meer dan verdubbelt. Momenteel komt ongeveer 50% met de auto naar het werk. Het bedrijf wil het autogebruik terugbrengen naar ongeveer 30%, omdat de huidige van woon-werkverkeer verhouding met de auto op de lange termijn niet houdbaar is; verkeer, parkeerproblemen, lawaai en vervuiling worden alleen maar erger.' Daarom wilde ASML inzicht in de verwachte verschuivingen in de vervoerswijzen als er verschillende maatregelen worden doorgevoerd', zegt Kroesen.
Keuze-experiment
Om deze inzichten te verschaffen werd een keuze-experiment opgezet en via een online enquête onder werknemers uitgevoerd. Deze werd door 5.623 werknemers ingevuld. In het onderzoek is een aantal specifieke beleidsmaatregelen overwogen zoals: Het invoeren van een (dagelijkse) beloning voor het niet gebruiken van de auto om naar ASML te reizen; het invoeren van parkeerkosten bij ASML; een variërende reiskostenvergoeding (tot 20 km) voor verschillende vervoersvormen; het verhogen van het serviceniveau van de trein door het aanbieden van (eerste klas) NS business cards en/of door het verbeteren van het serviceniveau van het Eindhovense treinstation naar ASML per e-bike of shuttlebus.
Tijd en kosten meest van invloed op keuze
'Uit het onderzoek bleek onder meer dat tijd en kosten het meest invloedrijk zijn in de vervoerskeuze, de mate van service, zoals de grootte van de pendelbus, zijn minder belangrijk', zegt Kroesen. 'En dat met de juiste beleidsmix (bijvoorbeeld vergoedingen) een reductie van het autogebruik van 10% kan worden bereikt. Ook is er nog veel potentie voor de (e-)fiets tussen 0-20 kilometer en ook voor het fietsplan is de belangstelling groot.' Kroesen: 'Wat mij echt verbaasde was het hoge gebruik van de e-fiets op langere afstanden. De gemiddelde woonwerkafstand van gebruikers van de e-fiets is 13 kilometer en zelfs op een afstand van 20 kilometer maakt 1 op de 5 werknemers nog steeds gebruik van deze vervoerswijze. Als je nagaat dat 50% van de werknemers binnen een straal van 20 kilometer van het werk woont betekent dit dat het substitutiepotentieel van de e-fiets in het algemeen sterk onderschat wordt.’
Genoeg stof tot nadenken voor ASML, dat nu in beraad is welke maatregelen zij willen gaan invoeren om het autogebruik te verminderen. ‘We zijn erg blij met de resultaten van het onderzoek. Ze laten duidelijk zien aan welke knoppen we kunnen draaien om het autogebruik te verminderen. Op basis van de resultaten zijn een aantal belangrijke beslissingen genomen. Tegelijkertijd biedt het onderzoek aanknopingspunten voor nieuwe maatregelen. Zo bleek dat er grote belangstelling is voor het concept van Vanpooling, waarbij medewerkers die dicht bij elkaar wonen samen met een busje naar het werk kunnen reizen. Deze maatregel gaan we in de toekomst verder verkennen.’