Van bakstenen naar boomwadi: Bouwkunde verbouwt haar voorplein

In 2024 wordt het voorplein van de Bouwkunde faculteit verbouwd tot Stadsklimaatbos in de vorm van een boomrijke ‘wadi’ (Arabisch voor rivierbedding). Het plein wordt niet alleen een fijnere plek voor studenten en medewerkers, maar biedt ook ruimte voor een hele rits nieuwe onderzoeken. Dr. Nico Tillie: “We bestuderen alle niveaus, van de bodem tot hoog in de lucht en van uitstoot tot biodiversiteit.” En volgens Dr. René van der Velde “gaan we ver voorbij de state-of-the-art… we zijn bezig met het uitvinden van een nieuw bostype.” 

Er stonden al jaren bomen in potten op het plein, voor onderzoek naar hun verkoelende werking. Dankzij een team aan betrokken medewerkers worden diezelfde bomen nu daadwerkelijk in de grond gezet. De kern van het team bestaat uit Rosa de Wolf, Nico Tillie (beiden Urban Ecology), en René van der Velde (Urban Forestry), met steun van René Hoonhout (CREFM) die zich al 33 jaar inzet voor een groenere campus. De resulterende wadi krijgt vele functies: verkoeling van het plein, meer biodiversiteit, opvang van regenwater… allerlei nieuwe ideeën worden toegepast en overal wordt onderzoek naar gedaan.

Innovatieve aanleg: wel steengruis, geen potgrond

De innovaties beginnen al bij het opbreken van het huidige plein. De huidige klinkers worden verkocht en hergebruikt (“Die zijn zelfs vrij duur!” volgens Nico), en ook de klinkers voor de ‘loper’ in het midden zijn tweedehands. Fundering voor deze loper zal bestaan uit vermalen oude betonklinkers van elders op de campus. Door vermalen klinkers te gebruiken, in plaats van bijvoorbeeld zand, zullen de wortels van de bomen makkelijker onder de bestrating kunnen komen. En al die hergebruikte materialen maken het project volledig circulair.

Normaal bij dit soort projecten wordt de grond verrijkt met potgrond, maar de productie daarvan houdt vaak in dat veengronden in bijvoorbeeld Estland worden afgegraven. Dat is niet erg duurzaam. Daarom zal de wadi experimenteren met minimaal veengebruik, een initiatief dat de interesse en aandacht heeft van de gemeente Den Haag. 

Onderzoek in de wadi: biodiversiteit en water

Bij biodiversiteit voor dit project kun je denken aan vogels en vleermuizen, bodemleven, insecten, en flora-ontwikkeling. Al deze factoren worden gestimuleerd en onderzocht. De bloeiperiodes van bodemvegetatie worden bijvoorbeeld zo lang mogelijk gehouden door zeer verschillende soorten te planten. Rosa: “Naast meer biodiversiteit ziet het er ook mooi uit!” Ondertussen worden delen van de grond juist kaal gelaten, om te zien wat voor planten daar opkomen.

In de natuur is een wadi een droge rivierbedding die plotseling kan vollopen met water. Om dit te simuleren, worden vier van de tien omliggende regenleidingen afgekoppeld en herleid richting het voorplein. Zo helpt de wadi om pieken aan regenval te verwerken zonder het riool te overbelasten. René van der Velde: “we gaan van een collectie bomen naar een bossysteem, hoe waterbestendig zou dat zijn?” De bomen en de bodemvegetatie worden op verschillende niveaus neergezet, afhankelijk van hun waterbehoefte: hoe lager de plant staat, hoe meer regenwater ze krijgt.

Finishing touches: bijzondere banken en sfeerverlichting

Studenten van Bouwkunde hebben ooit banken gemaakt van gerecycled beton in samenwerking met onderzoekers. Door slimme toepassing van interne metalen plaatjes wekken de banken elektriciteit op bij opwarming en afkoeling. Zo kan je met de banken je telefoon opladen! Nico: “In de toekomst willen we veel meer innovatieve banken neerzetten. Aan iedereen die dit leest: kom maar op met je voorstel!”

De fietsenstalling rondom de wadi wordt permanent verlicht, maar voor de centrale loper blijven de lampen laag bij de grond en zo dof mogelijk. Rosa: “Hopelijk gaan ze werken op bewegingssensoren zodat we de biodiversiteit in de wadi zo min mogelijk verstoren.” Tot slot wordt één boom, een wilg, nieuw aangeschaft. Deze wilg wordt geplant ter ere van recent overleden professor Tillmann Klein, die zich zijn hele leven inzette voor circulariteit en duurzaamheid.

Meer informatie

• Dr. Ir. Nico Tillie en Ir. Rosa de Wolf zijn onderdeel van de onderzoeksgroep Urban Ecology binnen de afdeling Urbanism, faculteit Bouwkunde. Dr. Ir. Rene van der Velde zit ook bij die afdeling met zijn onderzoeksgroep, Urban Forestry. Zij zullen de leiding op zich nemen van de diverse onderzoeken in de komende jaren.
• Ontwerpbureau HOSPER leverde het voorlopig ontwerp voor de wadi, en Bouwkunde-decaan Dick van Gameren hielp bij de variantkeuze. Het eindontwerp is ontwikkeld door Nico, René, en Rosa. 

Headerbeeld: impressie van het ontwerp voor het voorplein van de faculteit Bouwkunde.