Een kijkje in het 3000 jaar oud zwaard nemen

Het zwaard van Ommerschans is een van de belangrijkste stukken uit de Nederlandse prehistorie en bevindt zich in de collectie van het Rijksmuseum van Oudheden. Het bijzondere zwaard is nu onderzocht in het TU Delft Reactor Instituut, op zoek naar informatie over de samenstelling en maakwijze. 

Zeldzaam object
Het zwaard van Ommerschans stamt uit de bronstijd (ca. 1500-1300 v.Chr.) en werd in 1896 gevonden bij de veenwinning nabij Ommen. Het is een zeer zeldzaam object; tot op heden zijn er slechts vijf  vrijwel identieke zwaarden gevonden in Engeland, Frankrijk en Nederland. Het zijn uitzonderlijke voorwerpen omdat ze te groot (ca. 70 cm) en zwaar (ca. 3 kg) zijn om mee te vechten. Er heeft ook nooit een greep aangezeten en de zwaarden zijn nooit aangescherpt. Het zijn waarschijnlijk ceremoniële wapens geweest die een krachtige symbolische rol in de bronstijdsamenleving hebben gespeeld. Wat naast grootte en gewicht vooral opvalt, is de schoonheid en symmetrie van het voorwerp en het strakke lijnenspel. Het moet indertijd, net als nu, een grote uitdaging zijn geweest iets dergelijks te gieten en het is zonder twijfel het product van een uitzonderlijk vakkundige smid.

Kijken in het zwaard
Met het onderzoek in Delft is het mogelijk om letterlijk in 3D een kijkje in het zwaard nemen, zonder daarvoor een monster te hoeven nemen en dus het zwaard aan te hoeven tasten. Met zogenoemde neutronentomografie en gamma-spectroscopie konden de onderzoekers de inwendige structuur van het zwaard en een signatuur van de samenstelling van het brons verkrijgen. Dit biedt informatie over deze zeldzame groep zwaarden als geheel en lijkt te bevestigen dat ze van een vergelijkbare voorraad brons gemaakt zijn. Waar dat was wordt nog onderzocht, maar waarschijnlijk was dat in Zuid-Engeland. 

Onderzoek naar erfgoed
De resultaten worden binnenkort gepubliceerd. Het onderzoek is een samenwerking van de TU Delft, het Rijksmuseum van Oudheden en de Universiteit Leiden. Het toont aan hoe we met nieuwe technieken duizenden jaren oud erfgoed op non-destructieve wijze kunnen onderzoeken.

Meer informatie
Reactor Instituut Delft
Assistent Professor, Lambert van Eijck L.vanEijck@tudelft.nl   
Femke Werkman, Communicatie adviseur fmwerkman@tudelft.nl
M +31 (0)6 43287791