TU Delft, Deltares en ProRail gaan spoorverzakkingen structureel aanpakken

Spoorverzakkingen zijn een groeiend, ingewikkeld en duur probleem, vooral in het westen van het land. De TU Delft doet samen met ProRail en Deltares de komende jaren onderzoek om tot slimme oplossingen te komen. Hoogleraar Railway Engineering Rolf Dollevoet van de TU Delft legt uit waarom dit nodig is.   

Weggezakt
‘We hebben een probleem in Nederland met spoorverzakkingen’, begint Rolf Dollevoet. ‘Zo is de Betuweroute sinds de aanleg op sommige plekken bijna een halve meter weggezakt. Op dit moment worden spoorverzakkingen aangepakt door het ballastbed van het spoor steeds weer aan te vullen. Dat kan natuurlijk, maar die ballast is zwaarder dan de ondergrond, gaat verzakken en dus komt het probleem steeds sneller terug.’ 

‘Daarnaast willen we in de toekomst met meer treinen gaan rijden, met een hogere snelheid en met hogere as-lasten waardoor het spoor zwaarder zal worden belast. Bedenk daarbij dat 80 procent van de spoorfundaties in Nederland van vóór 1920 zijn. De kans is dus aanwezig dat je op veel plekken, vooral in het westen van Nederland met zijn zachte ondergrond, te maken gaat krijgen met serieuze verzakkingen.’

Per plek anders
‘Daarnaast zouden we af moeten van het idee dat we overal hetzelfde relatief dure recept, ballast aanvullen dus, toepassen. Iedere situatie is immers anders. Zo’n gedifferentieerde aanpak kan ook nog eens veel geld besparen. Het verbeteren van het spoortraject Leiden-Woerden kost bijvoorbeeld al 40 miljoen euro en voor heel Nederland loopt het bedrag misschien wel in de miljarden. De dure aanpak is waarschijnlijk lang niet overal echt nodig; het kan vaak slimmer en goedkoper’, zegt Dollevoet, die naast zijn Delftse hoogleraarschap ook in dienst is bij spoorwegbeheerder ProRail. 

‘Er zijn verschillende alternatieven ideeën denkbaar, bijvoorbeeld het onderheien van het baanlichaam, grout inspuiten, of opvullen met een kunststof. We kijken ook nadrukkelijk naar voorbeelden uit Scandinavië, waar dit probleem ook speelt. Maar in het algemeen is er niet één wondermiddel. Mede daarom is het tot nu toe niet gelukt om alle kennis en kunde op dit gebied te bundelen om te komen tot een soort receptboek waarin je kunt zien wat op welke plek de beste oplossing is.’

Deltares en ProRail
‘We weten nu dus nog te weinig, met name over waar je als ingenieur nu precies aan moet ‘knutselen’ om een mogelijke verzakking op te lossen, terwijl de treinen ook nog eens gewoon door moeten kunnen rijden tijdens het onderhoud. Wat zijn de gevoelige zaken? Is dat de vochtigheid, de samenstelling van het veen, of weer iets anders? Daarom hebben we elkaar nodig om dit probleem structureel op te lossen. Dan kom je onder meer uit bij Deltares, met hun gespecialiseerde kennis van de ondergrond.’

Een van de doelen is te kunnen monitoren wanneer het tijd wordt om in te grijpen. Daar zijn onder meer goede sensoren voor nodig en metingen, gedeeltelijk ook vanuit rijdende treinen. Een ander doel van het onderzoeksprogramma zijn demonstrators, dus concrete testsituaties waarbij baanlichamen aangepast zijn en wordt bekeken of dit werkt en betaalbaar is. ‘Het gaat dus om een groot onderzoek vanuit theorie én praktijk.’ 

DelftRail
Het onderzoeksprogramma over spoorverzakkingen wordt binnen de TU Delft uitgevoerd door verschillende organisatiedelen waarbij DelftRail als gezicht naar buiten een verbindende rol heeft. Prof. Rolf Dollevoet is benoemd tot algemeen directeur van dit nieuwe initiatief, met Prof. Zili Li als wetenschappelijk directeur. In het universiteitsbrede instituut DelftRail worden de activiteiten van vier faculteiten op het gebied van spoorwegonderzoek gebundeld om grote problemen in het spoor gezamenlijk aan te pakken met alle nodige expertise. Het wetenschappelijk onderzoek richt zich op het bewerkstelligen van een duurzaam, robuust en toekomstbestendig spoorsysteem binnen Europa. Hierbij wordt ook de koppeling gemaakt van grote onderzoeksprogramma’s naar het onderwijs door het stimuleren en faciliteren van samenwerking en integratie van rail-gerelateerd onderwijs in de verschillende opleidingen. ‘Vanuit DelftRail willen we technische studenten een bredere blik geven en met name laten zien hoe belangrijk een multidisciplinaire aanpak is.’