Onderzoekers geven alle Nederlanders de kans om mee te denken over klimaatbeleid

Windmolens op land, verhogen van de gasprijs of toch een vleesbelasting? Wat denkt de Nederlandse samenleving over het Nederlandse klimaatbeleid? Onderzoekers van de TU Delft en de Universiteit Utrecht stellen via een zogenaamde Participatieve Waarde Evaluatie (PWE) duizenden Nederlanders in staat om hierover mee te denken. Vanaf vrijdag 5 maart (10.30 uur) tot en met 31 maart (was 14 maart, maar is verlengd) kan iedereen van 18 jaar en ouder zijn/haar voorkeuren kenbaar maken via www.tudelft.nl/klimaatraadpleging.

De Nederlandse overheid heeft met andere Europese landen afgesproken om meer actie te ondernemen om klimaatverandering tegen te gaan. Na de verkiezingen zal de nieuwe regering daarom moeten beslissen welke maatregelen zij gaan nemen om de uitstoot van broeikasgassen zoals CO2 te verlagen. Tweede Kamerleden hebben eerder aangegeven dat zij graag de samenleving hierbij willen betrekken.

Hier vindt u een animatie over de raadpleging die deelnemers te zien krijgen voordat ze hun advies geven:

Op de stoel van de nieuwe regering

In de raadpleging worden burgers als het ware op de stoel van de nieuwe regering gezet. Ze krijgen 10 maatregelen te zien die broeikasgassen verminderen inclusief informatie over de effecten. Vervolgens kunnen ze per maatregel aangeven in hoeverre ze vinden dat de overheid deze moet toepassen om de nationale klimaatdoelstellingen te halen. Deelnemers kunnen in het onderzoek maximaal 15 miljard euro uitgeven. In het tweede onderdeel geven burgers argumenten voor hun keuzes en ze kunnen zelf ideeën doorgeven aan de overheid. Tegenstanders van klimaatbeleid kunnen hier ook aangeven dat zij willen dat de overheid geen enkele maatregel neemt.

De methode

PWE is een methode om beleidsopties te evalueren en de participatie van grote groepen burgers te faciliteren. De kern is dat het keuzevraagstuk van een overheid wordt nagebootst. Burgers worden zich bewust van het dilemma waar de overheid voor staat en geven daarna een advies. Omdat de drempel om te participeren laag is – deelname aan een PWE kost ongeveer 20 - 30 minuten en je kunt participeren waar en wanneer je maar wilt – faciliteert de methode participatie van een grote en diverse groep burgers.

Tussenvorm van burgerparticipatie

Publieke discussies over burgerparticipatie zijn vaak zwart-wit. Het gaat of over simplistische methoden als een referendum of een opiniepeiling waarin een complex vraagstuk wordt platgeslagen in een ‘Ja/Nee keuze’. Of het gaat over zeer intensieve methoden waarin burgers pas een advies mogen geven nadat zij dagen achter elkaar hebben vergaderd. PWE is een tussenvorm van burgerraadpleging waarin deelnemers op een genuanceerde manier hun voorkeuren kunnen uiten op basis van een totaalplaatje van beleidsopties en effecten. Deelnemers krijgen uitgebreid de mogelijkheid om hun voorkeuren te motiveren en te nuanceren. Doordat burgers in de PWE als het ware in de schoenen van de bestuurder staan, krijgen zij meer begrip voor de keuzes die een bestuurder moet maken.

30.000 deelnemers aan de corona PWE

Deze PWE-methode is al eerder op grote schaal/landelijk toegepast rond de versoepeling van coronamaatregelen tudelft.nl/covidexit. Toen adviseerden 30.000 Nederlanders binnen een week hun overheid over dit onderwerp. Via de link vindt u een filmpje over dit onderzoek.

Waarom openstellen voor alle Nederlanders?

Vorige week is de klimaatraadpleging al gedaan door een representatieve groep Nederlanders uit een panel. Projectleider Niek Mouter (TU Delft): ‘Doordat deelnemers over het gehele politieke spectrum erg enthousiast waren, willen wij de raadpleging openstellen voor alle Nederlanders. We zien in de representatieve steekproef dat burgers vernieuwende ideeën aandragen en dat zij het fijn vinden om hun stem op een serieuze manier te kunnen laten horen in de raadpleging. Zelfs burgers die niet van plan zijn te gaan stemmen bij de komende verkiezingen, hebben uitgebreid de tijd genomen om hun overheid te adviseren over klimaatbeleid in de PWE. Ook blijkt dat tegenstellingen tussen burgers soms veel kleiner zijn dan dat je zou verwachten als je de talkshowtafels en politieke debatten volgt, terwijl er ook maatregelen zijn die veel populairder zijn onder burgers dan onder politici of juist andersom.’

Bruikbaarheid van de resultaten 

De overheid kan de uitkomsten van deze PWE gebruiken voor aanscherping van beleid. Met statistische technieken kunnen we vaststellen hoe de voorkeuren van deelnemers voor een maatregel worden beïnvloed door de effecten. Daarbij bieden deze analyses inzicht in de verschillen/overeenkomsten tussen groepen Nederlanders. De argumenten die deelnemers geven voor hun keuzes bieden een scherp inzicht in hun waarden, motivaties en zorgen.

Over dit onderzoek

Het onderzoek wordt uitgevoerd door wetenschappers van de TU Delft en de Universiteit Utrecht in samenwerking met Populytics (een startup van de TU Delft). Het onderzoek wordt betaald door de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO). De uitkomsten worden gedeeld met het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK) en het Voortgangsoverleg van het Klimaatakkoord. Begin april overhandigen de onderzoekers de resultaten, zodat zij gebruikt kunnen worden bij de formatie van de nieuwe regering. De wetenschappers hebben geen financiering gekregen van deze overheidsorganen.

Maatschappelijke context

Dit onderzoek past in een bredere beweging om burgers actiever te betrekken in beleid. Al eerder publiceerde Ed Nijpels, voorzitter Voortgangsoverleg Klimaatakkoord, hierover dit opiniestuk ‘Geef burgers via panels stem in klimaatbeleid’. In de loop van maart komt de commissie Brenninkmeijer met een advies over burgerpanels. Nijpels: ‘Instrumenten als een PWE laten de stem van de gemiddelde Nederlander beter doorklinken. Het is een goede aanvulling. Het helpt om beleid te maken dat gesteund en gedragen wordt een breed deel van de bevolking.’

Meer informatie

TU Delft: Niek Mouter https://www.tudelft.nl/tbm/over-de-faculteit/afdelingen/engineering-systems-and-services/people/assistant-professors/dr-mr-n-niek-mouter-msc/

Universiteit Utrecht: Lisette van Beek https://www.uu.nl/medewerkers/LMGvanBeek

Adviseur wetenschapscommunicatie Roy Meijer, 06-14015008, r.e.t.meijer@tudelft.nl