Ingestorte kade Grimburgwal levert lessen voor kadevernieuwingen Amsterdam
Op 1 september 2020 stortte een deel van de kade aan de Grimburgwal in Amsterdam in. De belangrijkste oorzaken blijken de afwijkende opbouw van de smalle kade, de lokaal diepere bodemligging en verzwakking van het metselwerk door aanvaringen. Dat blijkt uit onderzoek van een onderzoeksteam samengesteld uit deskundigen van TU Delft, Deltares, AMS Institute en SkyGEO, onder leiding van Mandy Korff (TU Delft/Deltares), en op aanvraag van de gemeente Amsterdam. Het rapport met conclusies en aanbevelingen voor andere kademuren van de stad is op 8 april 2021 gepubliceerd door de gemeente Amsterdam.
Amsterdam heeft vele kilometers historische kademuren. Dergelijke oude kades, tussen 50 tot wel 300 jaar oud, zijn meestal opgetrokken uit metselwerk gebouwd op een houten vloer en ondersteund door een fundering van houten palen. De Gemeente Amsterdam staat voor de opgave deze vele historische constructies te onderhouden en waar nodig te vernieuwen, maar welke hebben prioriteit? De gemeente Amsterdam wil graag weten hoe de analyse van het bezwijken van de Grimburgwal kan bijdragen aan de kennis over het gedrag van andere kademuren in de stad.
Forensic engineering
De onderzoekers hebben in opdracht van de gemeente Amsterdam een analyse (rapid assessment) gedaan van het bezwijken van de kade. De gebruikte aanpak noemt het consortium forensic engineering. Mandy Korff: ‘Deze aanpak is onder andere ontwikkeld aan de TU Delft: als je net als een detective bij een ramp of ongeluk de oorzaken heel nauwkeurig en systematisch achterhaalt, dan kun je ervan leren en zulke gebeurtenissen in de toekomst hopelijk voorkomen. Hier wilden we technische kennis opdoen over de oorzaken en omstandigheden van instorten. Op basis daarvan doen we aanbevelingen voor andere kademuren, die in Amsterdam en ook in andere steden kunnen worden gebruikt.’
Meerdere oorzaken
Op camerabeelden is te zien dat de Grimburgwal over een lengte van 25 meter naar voren helt en in de gracht verdwijnt. De rijen houten palen die de fundering vormen van de kade blijken te zijn vervormd en vervolgens gebroken waardoor de constructie instortte. Deze vervorming van de rijen houten palen blijkt mede het gevolg van een lokaal diepere bodemligging van de gracht. Naar alle waarschijnlijk is het draaien van boten bij deze kade een oorzaak hiervoor, zo stellen de onderzoekers.
Ook de geometrie van de kade speelde mee. De kade heeft een wat afwijkende opbouw en is smaller dan andere kades. Uit een duikinspectie en gezien de korte afstand van de kade tot aan de panden is het zeer aannemelijk dat er onder een gedeelte van de kade maar twee palenrijen achter elkaar aanwezig waren in plaats van de veel gebruikelijkere drie of meer.
Verder waren er reeds bestaande scheuren in het metselwerk van de kademuur. Door deze bestaande scheuren is de mogelijkheid tot herverdeling van de krachten langs de kade verminderd, waardoor de sterkere delen (met wél drie palenrijen) niet meer in staat waren de belasting over te nemen. Het laatste duwtje, de trigger, voor de instorting is waarschijnlijk het vernieuwen van het straatwerk geweest in mei en in augustus 2020. Het straatwerk zorgde voor een extra belasting op de kade. Dit straatwerk was nodig als gevolg van de reeds opgetreden kadevervorming.
Aanbevelingen
De onderzoekers doen een aantal aanbevelingen om overige kademuren in Amsterdam beter te kunnen beoordelen. Mandy Korff licht de belangrijkste toe: ‘Controleer of er meer smalle kades zijn met misschien maar twee palenrijen, meer kades met aanvaarschades en/of kades met diepere ligging van de waterbodem. Deze kades kunnen met voorrang worden getoetst en zonodig versterkt worden. Kijk daarnaast goed, met het blote oog en/of met satellieten, naar zettingen van de straat achter een kade. En voordat opnieuw bestraat wordt, moet altijd eerst een analyse van de oorzaak van de verzakking worden gemaakt die het gedrag van de kade meeneemt.’
Over het onderzoek
Het onderzoek is in uitgevoerd in opdracht van gemeente Amsterdam en mede gefinancierd door NWO. Partners in het project zijn naast de TU Delft AMS Institute (Amsterdam Institute for Advanced Metropolitan Solutions), Deltares en SkyGeo.
Meer informatie
Het gehele rapport is hier beschikbaar.
De 3D bestanden kunt u hier downloaden.
Contact TU Delft:
dr.ir. Mandy Korff
Adviseur wetenschapscommunicatie TU Delft Roy Meijer, 06-14015008, r.e.t.meijer@tudelft.nl
De TU Delft ontwikkelde een MOOC over Forensic Engineering: Forensic Engineering: Learning from Failures