Tevredenheid thuiswerker en het gemis van de koffieautomaat
Hoe ervaart werkend Nederland de coronamaatregelen op de werkvloer en het thuiswerken? Studenten van het master course Case Studies namen in samenwerking met HEYDAY – facility management de proef op de som. Als onderdeel van hun vak gingen ze in gesprek met medewerkers van een zorgverzekeraar, een chemieconcern en een overheidsinstantie.
Waar geheel tegen de verwachting in de productiviteit steeg en veel thuiswerkers kenbaar maakten een betere werk-privé balans te ervaren, kent het thuiswerken ook een keerzijde. Bovendien spelen de thuissituatie, de stijl van leidinggeven en de beschikbare ICT-ondersteuning een grote rol in de tevredenheid van de thuiswerker.
Overgang
Uit het onderzoek komt naar voren dat organisaties waar de overgang van het grootste is geweest, de meeste problemen worden ervaren. Binnen de zorgverzekeraar werd het thuiswerken al gefaciliteerd, terwijl dit voor de overheidsinstantie nog niet was ingericht. “Wanneer je van 100% op kantoor naar 100% thuiswerken gaat, past de manier van samenwerken en de ICT-structuur hier vaak nog niet bij”, licht onderzoeker Jelle Koolwijk (MBE) toe. “Waar medewerkers het al gewend zijn om voor een deel hun werk op afstand uit te voeren, is de verandering minder groot. Ook konden deze medewerkers vaker over een goede thuiswerkplek beschikken.”
Informele netwerken
De onderzoekers zagen de problemen ook toenemen naarmate men vaker in teamverband aan complexe, meer creatieve groepstaken moesten werken. “Dit komt waarschijnlijk doordat creatieve processen om een intensievere vorm van samenwerking vraagt. Het is lastig om dit online goed te kunnen doen, omdat je online niet alle signalen even gemakkelijk mee krijgt. Als je van nature wat meer op de achtergrond blijft, laat je jezelf eerder ondersneeuwen.” Bovendien blijkt dat er veel meer overleg nodig is om op afstand tot hetzelfde resultaat te komen. “Een punt dat hiermee samenhangt is het vervagen van informele netwerken. Binnen teams lijkt men de contacten redelijk goed te kunnen onderhouden, maar buiten de directe werkkring lijken de relaties minder te worden. En dat terwijl je juist bij de koffieautomaat, door te sparren met een andere collega, vaak tot nieuwe ideeën komt.”
De keukentafel
Een andere belangrijke bevinding is dat de thuissituatie van grote invloed kan zijn op het functioneren van medewerkers. “De thuissituatie kan zeer verschillend zijn”, legt Clarine van Oel, universitair hoofddocent van de TU Delft, uit. “Sommige personen hebben thuis een eigen kantoor en kunnen relatief ongestoord werken. Anderen hebben deze luxe niet en moeten noodgedwongen aan de keukentafel werken, waar vaak ook andere personen aanwezig zijn.” Naast de fysieke werkplek zijn ook de beschikbare ICT-middelen van grote invloed. “Sommige medewerkers hebben op kantoor de beschikking over meerdere schermen en een snelle internetverbinding. Niet iedereen beschikt thuis over dezelfde middelen, waardoor de productie omlaag gaat.”
Toch is een opmerkelijk punt van het onderzoek dat de productiviteit van veel thuiswerkers – geheel tegen de verwachting in – is gestegen. “Iets wat direct een kanttekening heeft”, aldus Clarine van Oel. “Veel thuiswerkers tellen alleen hun productieve uren, waardoor veel mensen gaan overcompenseren. Het voordeel van thuiswerken is dat je werk en privé beter kunt combineren, maar voor veel thuiswerkers is het nog zoeken naar een persoonlijk ritme en de juiste balans.
Het thuiswerken vraagt om een nieuwe stijl van leidinggeven, waarin vertrouwen in en zelfsturing van medewerkers centraal staat.” Ze verwacht voor de toekomst een hybride inrichting van de werkomgeving. “Vanaf nu voert online werken de boventoon, maar dit betekent niet dat je op kantoor geen ruimte moet inrichten waar ook rustig gewerkt kan worden. Sommigen medewerkers hebben behoefte aan een prettige omgeving op kantoor, omdat ze dit thuis niet kunnen vinden.”
Over het onderzoek
In september sloegen onderzoekers van [sectie, onderzoeksgroep] en HEYDAY de handen ineen om het onderzoek op poten te zetten. De resultaten van het eerste onderzoek van de studenten geven een goed beeld van de getroffen maatregelen om een veilige werkomgeving te creëren in tijden van corona en laten zien voor welke uitdagingen organisaties de komende periode staan. Zeker nu de lockdown wederom is verlengd en het thuiswerken de komende periode de norm blijft, is dit interessant.
Aan het onderzoek hebben 26 medewerkers van drie verschillende typen organisaties deelgenomen. De resultaten zijn geanalyseerd door de studenten onder begeleiding van Clarine van Oel en Jelle Koolwijk. Koolwijk: “Het was een zeer leerzaam traject. Je werkt aan een relevant maatschappelijk probleem, waarin je de studenten echt mee kunt nemen. De samenwerking met HEYDAY heeft ervoor gezorgd dat we drie verschillende organisaties in beeld hebben kunnen brengen, dit maakt het onderzoek erg interessant.”
Jolanda Tichelaar, consultant bij HEYDAY, heeft de studenten vakinhoudelijk begeleid en de studenten in contact gebracht met de betrokken organisaties. “Het niveau van de studenten was erg hoog, het onderzoek heeft ons echt interessante inzichten opgeleverd. Ik ben op dit moment betrokken bij een aantal opdrachten die betrekking hebben op dit thema, bijvoorbeeld het vormgeven van het thuiswerkbeleid van verschillende organisaties. De inzichten uit het onderzoek neem ik hierin mee. Bovendien valt voor mij vooral de gelaagdheid op van zowel het kantoorwerken als het thuiswerken.”
Een tweede onderzoek staat gepland voor februari/maart 2021.