‘Ontwikkelen medische apparatuur ingewikkeld proces’

Tim Horeman heeft een afwisselend bestaan. Hij is onderzoeksleider van de “Sustainable Surgery” lijn en docent Medical Instrument & Bio-Inspired Technlogy bij de afdeling BioMechanical Engineering aan de faculteit 3ME van de TU Delft, maar ook mede eigenaar en oprichter van verschillende bedrijven, waaronder MediShield en Surge-On Medical. Maar bovenal is hij een ingenieur met de ambitie om vernieuwing in de gezondheidszorg te brengen om het werk van artsen gemakkelijker en efficiënter te maken. “Ja, de work-life balance behouden is weleens uitdagend”, beaamt hij lachend.

We interviewden Horeman net voor de uitbraak van het coronavirus. Inmiddels is zijn dagindeling ingrijpend veranderd: samen met collega John van de Dobbelsteen en Bart van Straten, General Manager van Van Straten Medical (VSM) heeft hij een onderzoek opgestart om mondkapjes te steriliseren. Met succes. De uitbraak van het coronavirus illustreert eens te meer hoe belangrijk het is om succesvol onderzoek om te zetten in commerciële producten.

In Horeman's werkkamer liggen twee kleine 'grijpers' op tafel: medische instrumenten die bij complexe operaties worden gebruikt. De ene is een bestaand product van een groot bedrijf dat in honderden ziekenhuizen wereldwijd gebruikt wordt. Het nadeel van het ontwerp? Het kost duizenden euro's per stuk en kan maar één keer worden gebruikt: de grijper kan namelijk niet worden gesteriliseerd en wordt dus na een operatie weggegooid.

Steerable Grasper

De andere grijper is de Steerable Grasper, een prototype en een van de nieuwste uitvindingen van Horeman. Geoefend haalt hij de grijper uit elkaar. 'Kijk, door de modulaire opbouw kan je elk onderdeel apart schoonmaken of vervangen. Het grijpertje is op meerdere manieren in te zetten. Je kan het bijvoorbeeld op een robotarm zetten. Maar je kunt er ook een handvat aan vastmaken. Hiermee is de grijper ook voor artsen in ontwikkelingslanden betaalbaar.’

Horeman is naast kostenbesparingen met name geïnteresseerd in de verbetering van medische instrumenten voor een efficiënter gebruik. 'Chirurgen gebruiken onbuigzame instrumenten en wringen zich in de gekste bochten tijdens operaties om vanuit de juiste hoek te werken. Dat is slecht nieuws voor zowel het weefsel van de patiënt als de polsen van de arts.' De Steerable Grasper moet weefselschade helpen voorkomen: de grijper kan eenvoudig alle kanten opwerken. Zo worden patiënt én arts ontzien.

Samenwerking cruciaal

Nieuwe chirurgische apparatuur ontwikkelen is een ingewikkeld proces. ‘Je hebt medische professionals nodig die bereid zijn nieuwe techniek uit te proberen, te valideren. Maar arts en ingenieur spreken vaak elkaars taal niet’, aldus Horeman. De samenwerking met externe promovendi, zoals chirurgen, maar ook met managers en directeuren, ziet hij als cruciaal onderdeel om succesvol te zijn. 'Er ontstaan compleet nieuwe samenwerkingsstructuren. Er komen bij ons nu nieuwe promovendi binnen die zichzelf financieren, waarmee we onderzoek een enorme boost kunnen geven. Een van mijn promovendi is een leidinggevende die uit z'n eigen managementteam is gestapt om hier te promoveren. Dat is nieuw.'

‘Vroeger werd doorontwikkeling al snel neergezet bij een externe ontwikkelaar. Bij andere disciplines kan dat werken, maar in de chirurgie gaat dat niet. Daarom is het heel mooi dat er nu de ruimte is om dit nu, in samenwerking met externe promovendi, zelf te doen.' Het motiveert Horeman om ook zelf te ondernemen: alleen door de betrokkenheid van universiteit én medische specialisten gaat het lukken om medische innovaties naar de eindgebruiker te brengen.

Implementatieonderzoek

Horeman ziet dat er tegenwoordig meer aandacht is voor het naar het vermarkten van kennis en implementatieonderzoek. 'Vroeger werd er met de nodige scepsis naar de samenwerking met bedrijven gekeken. Nu is er meer begrip dat implementatieonderzoek een essentieel onderdeel van wetenschap is.' Zelf heeft hij al ruime ervaring opgedaan met valorisatie: met zijn bedrijf MediShield begon hij 10 jaar geleden al met het maken van hulpmiddelen om artsen te trainen. Met succes: een van MediShield's hulpmiddelen is in Duitsland de standaard geworden qua training van Laparoscopisch opererende gynecologen en verplichte kost tijdens hun opleiding.

In MediShield heeft Horeman inmiddels vooral een adviserende positie. 'Nadat je een bedrijf hebt opgezet en het product ver genoeg ontwikkeld is om naar de markt te gaan, moet je als wetenschapper niet CEO gaan spelen van je eigen bedrijf. Dat is niet te combineren met je rol in onderzoek en onderwijs.'

Uitdaging

Balans vinden en houden blijft sowieso een uitdaging, vind Horeman. Heeft hij advies voor andere wetenschappers met ondernemende ambities? 'De opbouw en structuur van je team is heel belangrijk. Zorg dat je niet te lang zelf veel tijd kwijt blijft raken aan operationele zaken. Ambieer niet om zelf CEO te zijn of blijven. Bekijk wat in je onderzoek naar de markt kan. Laat het ondernemen je onderzoek versterken en wees niet bang om implementatieonderzoek te doen: het is van essentieel belang. En staat er eenmaal een start-up of bedrijf, zorg dan voor een cultuur waarbij je elkaar blijft versterken en ondersteunen. Waarbij enerzijds wetenschap niet iets engs is en het anderzijds niet alleen maar draait om waarde creëren.

Community

Hier ziet Horeman ook de meerwaarde van de TU Delft Campus als community. 'Het helpt om in context te denken in plaats van hokjes. Het is waardevol om partijen en mensen in en rondom de TU Delft bijeen te brengen. Normaliter zit je met gelijkgestemden in een gebouw, waar je aan een project met een bepaald doel werkt. Je werkt in je eigen wereld. De netwerkfunctie van een community is een bewezen concept om vernieuwing te stimuleren. Je ontmoet een brede groep mensen uit verschillende faculteiten, bedrijven en organisaties. Je brengt mensen uit compleet verschillende sectoren bij elkaar. Daar kunnen mooie dingen uit ontstaan.'