Nederlanders voor beperkte versoepeling coronamaatregelen

Nederlanders vinden dat de coronamaatregelen beperkt moeten worden versoepeld, zodat het zorgsysteem niet zwaar overbelast wordt. Ze vinden ook dat maatregelen niet mogen leiden tot verdeeldheid: er is geen draagvlak voor het opheffen van beperkingen voor specifieke groepen. De kapper mag weer open, maar over het openstellen van de horeca maken Nederlanders zich zorgen. Dat blijkt uit het online onderzoek dat is uitgevoerd door TU Delft afgelopen week. Maar liefst 30.000 Nederlanders deden mee met het unieke keuze-experiment, dat hun afwegingen en voorkeuren voor versoepeling van coronamaatregelen in kaart bracht. Het onderzoek is uitgevoerd in samenwerking met onderzoekers van andere universiteiten en het RIVM. Beleidsmedewerkers van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en het Ministerie van Financiën waren nauw betrokken. Vanaf donderdagochtend 7 mei zijn de resultaten voor iedereen toegankelijk op www.tudelft.nl/covidexit.

Top drie

Uit het onderzoek van Niek Mouter, Shannon Spruit, Anatol Itten en Jose Ignacio Hernandez van de faculteit Techniek, Bestuur en Management blijkt dat de meeste Nederlanders willen dat coronamaatregelen beperkt worden versoepeld. Er is weinig draagvlak voor vergaande versoepelingen die ervoor zorgen dat het zorgsysteem zwaar overbelast raakt.

Deelnemers aan de raadpleging adviseren het vaakst de optie: ‘Werknemers in contactberoepen (o.a. kapper) mogen weer werken’. Deze versoepeloptie is populair in verschillende klassen van de Nederlandse bevolking. Er is dus sprake van breed draagvlak.

De opties ‘Andere bedrijven dan horeca en contactberoepen gaan weer open’ en ‘Directe familieleden uit een ander huishouden hoeven geen 1,5 meter afstand te bewaren’ completeren de top drie. 

Alleen samen

Nederlanders vinden het verder belangrijk dat het versoepelen van coronamaatregelen leidt tot ‘eenheid’ en niet tot ‘verdeeldheid’. Men is bang dat de saamhorigheid onder Nederlanders en het draagvlak voor overheidsbeleid wegvalt wanneer het Kabinet ervoor kiest om beperkingen op te heffen voor een specifieke groep Nederlanders (bijv. het Noorden van Nederland, Nederlanders die immuun zijn voor covid-19, of jongeren tot 25).

Nederlanders maken zich ook zorgen over het openstellen van de horeca. Zij zijn bijvoorbeeld bang dat overmatig alcoholgebruik ervoor zorgt dat Nederlanders zich niet aan andere coronamaatregelen zoals de 1,5 meter afstand houden.

De onderzoeksmethode

Het onderzoek, een zogenaamde Participatieve Waarde Evaluatie (PWE), zet deelnemers in een game-achtige setting op de stoel van het Kabinet. Zij zagen uit welke versoepelopties het Kabinet kon kiezen en kregen een overzicht van de positieve en negatieve effecten van deze maatregelen. Ook kregen deelnemers een beperking opgelegd. De druk op het zorgsysteem mocht door hun keuze niet meer dan 50% toenemen. Vervolgens werd er aan deelnemers gevraagd wat zij het Kabinet zouden adviseren. Doordat deelnemers niet alle versoepelopties konden kiezen moesten zij echt een afweging maken. Mouter: ‘Laat je bijvoorbeeld mensen in contactberoepen als kappers weer aan de slag gaan, dan is dat goed voor de economie, maar zal ook het aantal coronabesmettingen weer oplopen. Door zelf aan de knoppen te draaien, krijgen mensen inzicht in de negatieve en positieve gevolgen van verschillende maatregelen.’

Grote getallen

In eerste instantie gingen de onderzoekers uit van een totale respons van 10.000, maar in de eerste uren trok de site al 25.000 bezoekers (waardoor de servers er een tijdje uitlagen). Uiteindelijk bekeken de afgelopen zeven dagen meer dan 100.000 personen de site, en vulden 30.000 personen de enquête in. ‘Dit aantal overtrof onze verwachtingen. Het is mooi om te zien dat de bevolking graag wil meedenken over de verschillende scenario’s’, aldus Mouter.

Meerderheid positief over methode

Deelnemers vinden het een goede zaak dat zij via deze PWE een advies kunnen geven over het versoepelen van coronamaatregelen. 80% vindt het een goede methode om Nederlanders te betrekken bij keuzes die de overheid moet maken: ‘Dit geeft mij meer begrip voor de keuze waar politici en beleidsmakers voor staan’, ‘Je ervaart de verantwoordelijkheid die de mensen bij de overheid ook ervaren’, en ‘Mooie manier om mensen directer bij politiek te betrekken’. 

Expertadvies belangrijker dan burgeradvies

Nu burgers in dit onderzoek zelf op de stoel van het Kabinet worden gezet, blijkt de mening van het grootste deel van de samenleving te zijn dat er meer gewicht moet worden toegekend aan wetenschappelijke adviezen dan aan adviezen van burgers. Een minderheid van de deelnemers (5%) vindt dat het advies van burgers dat voortvloeit uit de raadpleging een zwaarder gewicht moet krijgen in de beslissing van de overheid dan het advies van wetenschappers. 69% van de deelnemers vindt juist dat het advies van wetenschappers een zwaarder gewicht moet krijgen en 26% van de deelnemers vindt dat de overheid evenveel waarde moet toekennen aan het advies van burgers en het advies van experts. 

Nieuwe studie

Nu het huidige onderzoek is afgerond, staat het volgende alweer voor de deur. 'We gaan verder met een onderzoek naar de keuzes op langere termijn. Ook aan dit onderzoek kan iedereen weer meedoen. Uiteindelijk is de vraag wat we gaan doen tot er een vaccin is’, vertelt Mouter. Voor dit onderzoek gaan Mouter en zijn collega’s samenwerken met modelleurs bij het Erasmus MC en de Universiteit Utrecht, die aan epidemiologische modellen werken. 

Participatieve Waarde Evaluatie

Mouter: ‘Participatieve Waarde Evaluatie is de laatste jaren in Nederland toegepast in verschillende domeinen zoals transport en mobiliteit, klimaatadaptatie, de energietransitie en ook de gezondheidszorg, en inmiddels heeft de WHO ook interesse getoond in de methode. Ze biedt belangrijke voordelen ten opzichte van standaard-opiniepeilingen. Die zijn vaak te generiek om van veel nut te zijn voor de evaluatie van specifiek beleid (‘Moet de nadruk in de coronacrisis meer liggen op de zorg of op de economie?’). Mensen vinden het bijzonder moeilijk om dit soort afwegingen te maken. Zeker als het gaat om het type morele dilemma’s waar we nu voor staan. Het maken van keuzes tussen specifieke scenario’s gaat mensen beter af, en leidt tot meer betrouwbare schattingen over de voorkeuren van de bevolking.’

Meer informatie

De dataverzameling is gefinancierd vanuit het TU Delft COVID-19 Response fund
Bekijk de resultaten vanaf donderdagochtend 7 mei op www.tudelft.nl/covidexit
Lees de gerelateerde TU Delft story van Niek Mouter: Burgers betrekken bij duivelse beleidsdilemma’s
Contact en homepage Niek Mouter
Meer informatie: Roy Meijer (adviseur wetenschapscommunicatie TU Delft), 06-14015008, r.e.t.meijer@tudelft.nl