‘Glasstenen zijn monsters!’
Flessen recyclen hebben we aardig in de vingers, maar met veel ander afvalglas wil het maar niet lukken. Maak er gietglas van, zegt promovenda Faidra Oikonomopoulou. Dat is sterker dan staal of beton en is bovendien een prachtig transparant bouwmateriaal.
In de P.C. Hooftstraat in Amsterdam bewees Oikonomopoulou wat er met gietglas mogelijk is. Daar was zij betrokken bij de uitwerking van een idee van architectenbureau MVRDV, waarbij de 19de-eeuwse gevelstenen van een Chanel winkel werden vervangen door gegoten glazen bakstenen. Het resultaat was een volledig transparante gevel, die internationaal de aandacht trok. “Glas kennen we eigenlijk alleen als tweedimensionaal materiaal, dit project onthult de derde dimensie,” vertelt Oikonomopoulou. “Gietglas kun je elke vorm geven en het is zo sterk dat je er bijna alles mee kunt maken.”
Dat laatste bleek ook bij proeven die ze met collega-promovendus Telesilla Bristogianni (Civiele Techniek) uitvoerde in het Stevin II laboratorium. Een zelfgegoten glazen blok doorstond zonder probleem een krachtproef onder een 300 tons pers. Oikonomopoulou: “Driehonderd ton is niks. Deze glasstenen zijn monsters!” Sterk genoeg in ieder geval om gevelstenen uit te maken, maar ook kolommen of - met hulp van een 3D geprinte zandmal – complexe geometrische structuren.
Er is uiteraard wel een beperking: het materiaal kan onvoorstelbare drukkrachten opnemen, maar is kwetsbaar voor trekkracht. Een slag of een puntbelasting kan ervoor zorgen dat een massief glazen blok verpulvert.
Organische vormen
In het Amsterdamse project bleek dat laatste geen probleem. Bij slagproeven bleek dat het mogelijk was om een paar glasstenen kapot te krijgen, maar dat de constructie intact blijft. Wat wel stoorde aan het winkelproject was dat het weinig duurzaam was. De perfect gladde glasstenen zijn gegoten uit nieuw glas en zijn door middel van een lijmverbinding tot een eenheid gesmeed. Demonteren en hergebruiken is dus onmogelijk.
In haar vervolgonderzoek richtte ze zich daarom op de ontwikkeling van stenen uit gerecycled glas zónder lijmverbinding. Niet alleen rechthoekige, maar juist in elkaar grijpende, stapelbare vormen. Uit glas van afgedankte spiegels, tv-schermen, ovendeuren maar ook floatglas (slechts 9 procent ervan wordt hoogwaardig gerecycled) goot ze talloze proefstukken. Blokken die als wervels in elkaar vallen blijken makkelijk een massief geheel te vormen, zonder dat er lijm nodig is. Een dun laagje transparant polyurethaan ertussen voorkomt dat er lokaal spanningen ontstaan. “Glas houdt niet van een rechte baksteenvorm,” legt Oikonomopoulou uit. “Je moet een organische vorm zoeken om het volle potentieel te kunnen benutten.”
Is gietglas dus de bouwsteen van de toekomst? Dat is zeker mogelijk. Toepassing bij restauraties van gebouwen waarvan delen ontbreken zou ook een interessante optie kunnen zijn. Feit is echter dat er nog enig onderzoekswerk nodig is.
In de eerste plaats is de afkoeltijd van glasstenen nog te lang. Bij een baksteen duurt het een paar uur, bij een kolom al gauw een paar maanden.
Ten tweede vergt het thermische gedrag nog nader onderzoek. Hoe maak je een glazen gevelsteen isolerend en voorkom je dat een glaskolom versplintert bij brand?
En de prijs? Die hoeft geen bezwaar te zijn. Als de vraag stijgt, zullen de productiekosten ook snel dalen. “We beginnen nog maar net te ontdekken wat de potentie van gietglas is en welke architectonische mogelijkheden het biedt,” zegt Oikonomopoulou. “Ik denk dat gietglas de toekomst heeft.”
Meer informatie
