Op een Tilburgse bouwplaats vonden archeologen een paar jaar geleden dertien eivormige objecten. Met behulp van geowetenschapper Dominique Ngan-Tillard van de TU Delft en de micro CT-scanner van het Geoscience & Engineering Lab is het nu mogelijk om binnenin de ‘eieren’ te kijken. De 3D-opnames van de ‘eieren’ laten bijzondere afdrukken in de schalen zien.
Smeltkroezen uit Midden-IJzertijd
Na een eerste bestudering en een chemische analyse van de schalen bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed in Amersfoort concluderen archeologen dat de eieren smeltkroezen zijn uit de Midden-IJzertijd (ca. 450 v. Chr.). Smeltkroezen werden gebruikt om metalen voorwerpen in te smelten, om vervolgens het vloeibare metaal weer te gebruiken om nieuwe voorwerpen van te maken.
In een gebroken exemplaar zijn aan de binnenkant afdrukken te zien. Deze afdrukken zijn gemaakt door het metaalschroot: tijdens het vormen van de smeltkroes is de klei dicht tegen het schroot aangedrukt. Wat er precies is omgesmolten en of er ook afdrukken van die voorwerpen binnenin de nog complete smeltkroezen staan, kunnen de archeologen alleen niet achterhalen.
CT-scan
Om die vragen te beantwoorden, is Dominique Ngan-Tillard ingeschakeld. Als onderzoeker op het gebied van Geowetenschappen aan de TU Delft maakt ze voor het analyseren van gesteenten regelmatig gebruik van de micro-CT scanner. Het apparaat werkt hetzelfde als een CT-scanner in het ziekenhuis, maar is kleiner. Een object wordt van alle kanten met röntgenstraling gefotografeerd, waarna je een 3D-opname krijgt van alle lagen die zich onder het oppervlak bevinden.
In de afdrukken binnenin de smeltkroezen zijn lijnen met verschillende vouwvormen te zien. “Archeologen vermoeden dat die afkomstig zijn van mantelspelden en reparatiestukken voor ketels of emmers,” aldus Ngan Tillard.
3D-printen
Voordat de smeltkroezen naar de provincie Noord-Brabant gaan, de rechtmatige eigenaar, worden ze eerst nog nagemaakt met een 3D-printer om de afdrukken aan de binnenkant van de smeltkroezen nog verder te analyseren. Op basis van die afdrukken kunnen de voorwerpen gereconstrueerd worden. Met die replica’s kunnen archeologen die zijn gespecialiseerd in de ijzertijd hopelijk meer voorwerpen identificeren. “We hopen op deze manier complete objecten uit de Midden-IJzertijd na te maken en te laten zien aan het publiek,” zegt Ngan Tillard.
Samenwerken
Het onderzoek is uitgevoerd op verzoek van de gemeente Tilburg. Er zijn onderzoekers bij betrokken van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, de TU Delft, de Universiteit Groningen en het archeologisch bedrijf Transect.
Meer informatie
HIER het uitgebreide verhaal incl. fotoserie op CiTG Stories of Science.
Dominique Ngan Tillard (spreekt Engels of Frans), +31 15 27 83325, D.J.M.Ngan-Tillard@tudelft.nl
Wetenschapsvoorlichter TU Delft, Carola Poleij, +31 15 27 87538, +31 6 41611510, c.poleij@tudelft.nl
Fotocredits: TU Delft | Frank Auperlé