Synergetische stad als landschap
De stad is een stedelijk landschapssysteem. De uitdaging is om binnen dat systeem niet alleen milieu-uitdagingen aan te pakken, maar om tegelijkertijd de stad leefbaar te maken en houden. Dat kan alleen door opgaven synergetisch op te pakken, concludeert Nico Tillie in zijn proefschrift.
Binnen de stad zijn verschillende stofstromen te vinden. Om de stad CO2-neutraal te krijgen, is het van belang om die stromen in kaart te brengen, zodat de stromen op een slimmere manier kunnen worden ingezet. In zijn proefschrift ‘Synergetic Urban Landscape Planning in Rotterdam. Liveable Low-Carbon Cities' onderzocht Tillie hoe die stromen synergetisch in kunnen worden gezet. Daarvoor bracht hij de stromen water, energie en nutriënten in Rotterdam in kaart. Ook zijn de sleutelmogelijkheden en de functies van de verschillende actoren in kaart gebracht, zodat ingrijpen in die stofstromen niet alleen leidt tot een CO2-neutrale stad, maar vooral ook een stad met een hoge kwaliteit van leven. Tillie: “Het gaat erom dat we meebewegen vanuit een gewenste kwaliteitsverbetering. Mensen hebben een baan, moeten boodschappen kunnen doen en stellen zo allemaal hun eigen prioriteiten. Dit zou gekoppeld moeten worden aan low carbon living. Iedere ingreep in de stad zou ertoe moeten leiden dat er minder CO2 wordt uitgestoten en meer leefkwaliteit wordt gecreëerd.”
Om meer leefkwaliteit te creëren, is het van belang dat thema’s in de stad niet onafhankelijk van elkaar worden aangepakt. Daarvoor ontwikkelde Tillie de methode SULP, ‘Synergetische stedelijke landschapsplanning’. Deze integrale aanpak kan worden ingezet om mogelijke synergiën te verkennen, te bedenken en te plannen. Zo worden CO2- en leefbaarheidsdoelen verbonden aan principes voor duurzame stadsontwikkeling. De aanpak is uitgebreid getest en bijgesteld in de binnenstad van Rotterdam. Dit heeft geleid tot de ontwikkeling van de ‘Smart City Planner’, een meetinstrument gekoppeld aan Geografische Informatiesystemen (GIS). Met de Smart City Planner kan de duurzaamheidsscore van een buurt worden gemeten, maar kunnen syngergieën ook beter worden gepland. Zo kunnen alle partijen met deze synergetische aanpak aan de slag. Door alle kennis op tafel te leggen, kunnen partijen eenvoudiger samen een nieuw perspectief schetsen. Eén actie in de stad kan dan leiden tot meerdere resultaten. Zo ontstaat niet alleen synergie tussen de verschillende stromen, maar ook tussen de verschillende disciplines. “Rotterdam is wat dat betreft een groot laboratorium waar de aanpak van SULP goed getest kon worden. Het is een open stad, met veel verschillende en goede bureaus, veel beschikbare data en een gemeente die open staat voor nieuwe ideeën. Ook is Rotterdam een stad op een werkbaar schaalniveau: het is wel een grote stad, maar geen miljoenenstad. Daardoor kan SULP zowel opgeschaald worden naar grotere steden, als afgebouwd worden om ook in kleinere steden en dorpen effectieve aanpassingen te kunnen doen,” zegt Tillie.
De volgende stap is om naast stofstromen ook biodiversiteit en stedelijke ecologie binnen de aanpak te betrekken. Tillie: “Dit is een schaars kennisgebied, er is nog niet veel bekend over de wisselwerking tussen natuur en stadsontwikkeling. Terwijl natuur wel essentieel is voor stedelijke landschapssystemen. De vraag is dan ook: hoe krijgen we dit helder, zodat we een basiskwaliteit van en voor natuur in de duurzame stad kunnen genereren? Het gaat erom dat we een link leggen tussen de verschillende thema’s op grotere schaal, zodat we samen slimmere steden kunnen maken waar we met meer plezier kunnen leven.”