‘Je huis staat vol met VSL en NMi’
Meetinstituut NMi vestigt zich op TU Delft Campus
20 juni 2018, Delft
tekst: Jurjen Slump
fotografie: Marcel Krijger
Met de komst van NMi naar Delft, ontstaat een nationale ‘hotspot’ op het gebied van metrologie. Het instituut vestigt zich in hetzelfde gebouw als VSL. Hierdoor is alles wat te maken heeft met het doen van betrouwbare metingen – zowel de ontwikkeling van wetenschappelijke standaarden als de praktische toepassingen - vanaf juli te vinden onder één dak aan de Thijsseweg 11 op het zuidelijk deel van de TU Delft Campus. Voor deze gelegenheid interviewden we de directeuren Fabienne van Booma (NMi) en Vincent Fokkema (VSL) over het werk dat zij doen.
Het grote publiek zal de term ‘metrologie’ niet kennen, net zomin als de namen NMi en VSL. Het maakt het werk dat deze bedrijven doen niet minder relevant. “Je huis staat vol met NMi en VSL”, vat Van Booma het samen. “Vanaf het moment dat de wekker afgaat, kom je ons tegen.” Ga maar na: de juiste Nederlandse tijd wordt door VSL vastgesteld met een atoomklok. Zet je de verwarming aan en neem je vervolgens een douche: het energieverbruik wordt bijgehouden door slimme meters die zijn gecertificeerd door NMi.
Op weg naar je werk even tanken? Je wilt er wel zeker van zijn dat een liter benzine ook echt een liter is. Een pakketje verzenden via de post? Je wilt niet te veel betalen voor het gewicht. En ga zo maar door. Laadpalen voor elektrische auto’s, blaastesten voor de politie, de weegschaal bij de slager of bestralingsapparatuur in het ziekenhuis: het moet allemaal worden gekalibreerd en getest. Overal komt meettechnologie bij kijken die op een of andere manier afkomstig is van deze organisaties. “Het omvat eigenlijk alles”, zegt Fokkema.
Standaardenlaboratorium
VSL richt zich op het beheer en de ontwikkeling van de wetenschappelijke standaarden en NMi op de praktische toepasbaarheid. VSL is het zogeheten standaarden lab. Beide bedrijven vinden hun oorsprong in het IJkwezen. Hoewel geprivatiseerd, heeft VSL een wettelijke taakomschrijving. “Elk land heeft een standaardenlaboratorium”, licht Fokkema – zelf natuurkundige - toe. “De taak van zo’n laboratorium is het beheer van de basistandaarden, zoals de meter en de kilo, en het ontwikkelen van nieuwe standaarden.”
Zo’n nieuwe standaard is vaak het gevolg van technologische ontwikkelingen, zoals bijvoorbeeld de opmars van de ledlamp. “Consumenten willen die kunnen vergelijken met de gloeilamp. Dan moet je vaststellen wat het energieverbruik van zo’n ledlamp is: hoeveel licht komt er uit en hoeveel stroom is daar voor nodig. Wij ontwikkelen daarvoor de nieuwe standaard.” Een meer recente ontwikkeling is een vraag vanuit de industrie voor een standaard die toegepast kan worden om vloeibaar aardgas (LNG) te kunnen meten.
Behalve het beheer van de meetstandaarden voert VSL ook kalibraties uit, bijvoorbeeld van ionisatiekamers die worden gebruikt voor bestralingsapparatuur in ziekenhuizen. Ook voert het bedrijf controles uit van complete technische installaties, waarbij ook wordt gekeken of het personeel goed omgaat met alle systemen.
Als je tankt, wil je zeker weten dat de 20 liter op de teller ook echt 20 liter is
Fabienne van Booma, Directeur NMi
Testen en keuringen
NMi richt zich op de praktische toepasbaarheid: het testen en keuren van allerlei meetapparatuur op basis van internationale standaarden. Het richt zich met name op de fabrikantenmarkt. “Producenten van bijvoorbeeld gasmeters, benzinepompen en weegschalen komen bij ons en wij stellen vervolgens vast of hun meters werken zoals ze moeten werken”, zegt Van Booma. Om terug te komen op de benzinepomp: als je moet betalen wil je zeker weten dat de 20 liter op de teller ook echt 20 liter is. “Dat stellen wij vast.” Alles is herleidbaar tot de nationale meetstandaarden.
NMi is daarbij over de hele wereld actief. “Als je een toelating voor Nederland hebt, heb je een toelating voor de hele EU”, vertelt Van Booma, die zelf is opgeleid als bedrijfseconoom. “Veel Chinese en Japanse fabrikanten die hun spullen in de Europese markt willen zetten, komen vaak bij ons terecht voor goedkeuring.” Het maatschappelijk belang van beide organisaties is ‘enorm’. “Je kunt in Nederland rustig tanken, omdat je zeker weet dat er een hele organisatie achter zit”, zegt Fokkema.
TU Delft Campus
De verhuizing van NMi naar de TU Delft Campus heeft een aantal voordelen. “We willen graag meer in de buurt van de hogescholen en technische universiteit zitten, omdat wij constant op zoek zijn naar nieuw talent”, zegt Van Booma. Dat NMi in hetzelfde pand komt te zitten als VSL, speelt echter ook een rol. “We zijn twee aparte ondernemingen, maar we vormen wel een goede aanvulling op elkaar.” Van Booma verwacht dat dit leidt tot kruisbestuiving: werknemers die beginnen bij VSL en daarna overstappen naar NMi omdat ze meer geïnteresseerd zijn in de praktische toepasbaarheid en andersom. In een aantal gevallen kan ook op projectbasis goed worden samengewerkt, verwacht Fokkema.
Fokkema en Van Booma hebben de ambitie om zich meer open te stellen voor studenten en onderzoekers, om zo meer bekendheid te krijgen. Het hele pand krijgt een ‘upgrade’ om een interessante werkplek te kunnen bieden. Bij VSL werken ruim 110 medewerkers en het instituut werkt al samen met de TU Delft. “We bieden ook stage-en afstudeerplekken aan. Dat is een hartstikke interessante manier om kennis te maken met metrologie”, aldus Fokkema.
Ik denk dat metrologie een belangrijke rol kan spelen om uitvindingen sneller geschikt te maken voor de markt, om ze naar een hoger Technology Readiness Level (TRL) te brengen.
Vincent Fokkema, Directeur VSL
Metrologie-hotspot
Er zijn plannen om een groot auditorium te bouwen. “Ik zou het leuk vinden om studenten vanuit heel Nederland hier naartoe te halen. In combinatie met de upgrade en meer openheid willen we een atmosfeer creëren die gericht is op innovatieve oplossingen”, zegt Fokkema. Het wordt een ‘metrologie-hotspot’, zegt Van Booma. “Dat is wat we willen worden.”
Fokkema hoopt met zijn expertise ook startups een boost te kunnen geven. “Ik denk dat metrologie een belangrijke rol kan spelen om uitvindingen sneller geschikt te maken voor de markt, om ze - in vaktermen - naar een hoger Technology Readiness Level (TRL) te brengen.” De nieuwe standaarden die VSL ontwikkelt moeten altijd geschikt zijn voor de hoogste TRL’s en Fokkema denkt dat startups kunnen profiteren van de kennis en faciliteiten die VSL en NMi bieden op dit vlak.
Het pand aan de Thijsseweg waar VSL al jarenlang is gehuisvest, werd voorheen gebruikt door de voormalige faculteit Geodesie van de TU Delft. Dat heeft een aantal voordelen: het staat op een rustige plek en is verstevigd met extra heipalen. “Hierdoor hebben wij minder last van verstoringen of trillingen”, zegt Fokkema. De begane grond van het pand bestaat namelijk voor een groot gedeelte uit hightech-laboratoria. En dat wordt nog uitgebreid, nu ook NMi erin wordt gehuisvest.
Ik noem ons altijd De Nederlandsche Bank van de standaarden
Vincent Fokkema, Directeur VSL
Laboratoria
Onderzoek vindt bij VSL plaats in hoogwaardige laboratoria: geklimatiseerd, trillings- en stofvrij en uitgerust met kooien van Faraday tegen stralingen van buitenaf. “Als wij een nieuwe standaard ontwikkelen, dan moeten we echt topkwaliteit leveren. Het moet heel precies zijn, vaak tot veel cijfers achter de komma. Onze laboratoria bieden de randvoorwaarden om zulk onderzoek te kunnen doen.”
Originele kilogram
Het is niet alles hightech wat de klok slaat. Veilig opgeborgen in een kluis ligt bijvoorbeeld de originele Nederlandse kilogram, een kopie van de officiële kilo die wordt bewaard in Parijs. Ook de platinum-iridium staaf van een meter lang en de atoomklok hebben ze in huis. “Ik noem ons altijd de Nederlandse bank van de standaarden”, zegt Fokkema. De meter wordt inmiddels berekend aan de hand van natuurconstanten en vanaf volgend jaar zal dat ook met de kilo het geval zijn. Tot die tijd is de inhoud van de kluis van ‘onschatbare waarde’, aldus Fokkema.
Net zo bijzonder is wat hij de ‘wijnkelder’ noemt: naast een van de laboratoria zit een grote opslagplaats die van onder tot boven gevuld is met cilinders met alle mogelijke gasmengsels. Die liggen netjes gelabeld in rekken en worden bijvoorbeeld gebruikt voor de kalibratie van de blaastesten voor de politie.
First Dutch Innovations
NMi en VSL zijn onderdeel van First Dutch Innovations, dat eveneens is gevestigd aan de Thijsseweg. First Dutch Innovations, de onderneming van voormalig Argos-directeur Peter Goedvolk, verwierf een jaar geleden een meerderheidsbelang in TNO Bedrijven, waartoe ook NMi en VSL behoorden.
Waar het voormalige TNO Bedrijven vooral een publiek-maatschappelijke rol vervulde met veel aandacht voor het op peil houden van het kennisniveau van de aangesloten bedrijven, voegt First Dutch Innovations daar iets nieuws aan toe: het vercommercialiseren van hoogwaardige kennis. Het zet zich in voor de ontwikkeling en groei van vernieuwende bedrijven in de markten Life Sciences, Duurzame Energie en TIC (Testing, Inspection and Certification). Het bedrijf wil hiermee innovatie in Nederland op een duurzame manier vormgeven.
First Dutch Innovations bestaat uit een groot aantal bedrijven. Met VSL en NMi heeft First Dutch Innovations een sterke positie in de wereldwijde metrologiesector. Met het oog op de groeiende vraag naar onafhankelijke certificering en striktere regelgeving wil First Dutch Innovations de positie op het gebied van TIC de komende jaren verder uitbreiden.
Historisch centrum Delft
Behalve de goede eigenschappen van het pand en de nabijheid van onderwijsinstellingen speelt ook de goede bereikbaarheid en de stad Delft een positieve rol in het besluit om NMi te verplaatsen naar de TU Delft Campus. “Onze bezoekers, we krijgen veel internationale gasten, vinden het heel leuk om een avondje naar het historische stadscentrum te gaan”, zegt Van Booma.
“Het draait natuurlijk om ons werk, maar het gaat ook om sociale interactie en daar leent de stad zich perfect voor. Je kunt met klanten uit eten gaan en dan zorgt de atmosfeer van de oude stad voor net iets extra’s. Dat alles op loopafstand is, vinden onze buitenlandse gasten geweldig.”
We staan met onze bedrijven voor 100 procent in dienst van de grote uitdagingen van deze tijd
Vincent Fokkema, Directeur VSL
Toekomst
De wetenschappelijke en technologische ontwikkelingen genereren de komende jaren genoeg werk, verwachten zowel Fokkema als Van Booma. De energietransitie zal voor allerlei nieuwe opdrachten zorgen. Groene stroom, afkomstig van zonnecellen en windmolens, zorgt ervoor dat de netstroom voortdurend fluctueert. Dat vraagt om andere meetinstrumenten. Het aardgas zal langzaam verdwijnen. “Maar het zal ons niet verbazen als door het gasnet straks waterstof zal stromen. Dat moet ook op een goede manier worden gemeten”, zegt Fokkema.
Ook in de medische sector is er volop vraag naar nieuwe meetstandaarden. Met protonentherapie bijvoorbeeld is het mogelijk om heel nauwkeurig kankerpatiënten te bestralen. Dan is het ook noodzakelijk om heel nauwkeurig de stralingsdosis te kunnen meten.
VSL is een bedrijf met twee kanten: aan de ene kant bewaakt het bedrijf de fundamentele kennisbasis van de metrologie en is het een gerenommeerd instituut op hoogwetenschappelijk niveau. “Maar wij hebben wel altijd een commerciële drive in het achterhoofd. We willen datgene wat we ontwikkelen ook commercieel toepassen”, zegt Fokkema.
Smart city
Ook Van Booma ziet volop kansen voor de toekomst. “De nieuwe ontwikkelingen lijken steeds sneller te gaan, maar daarbij moeten we bestaande toepassingen niet uit het oog verliezen”, zegt ze, de weegschaal bijvoorbeeld zal nog wel even blijven bestaan.” Het bedrijf investeert ook in de mogelijkheden die informatietechnologie biedt. “Denk aan smart-city-vraagstukken zoals het meten van de omvang van groepen mensen om bezoekersstromen bij festivals in goede banen te kunnen leiden.”
“We staan met onze bedrijven voor 100 procent in dienst van de grote uitdagingen van deze tijd”, vat Fokkema het samen. “Voor het klimaat zijn sensoren nodig die in de atmosfeer kunnen meten hoe de aarde opwarmt. Voor de gezondheidszorg is geavanceerde meetapparatuur nodig. Voor de energietransitie ook. Daarvoor heb je VSL en NMi nodig.”
Over TU Delft Campus en Gemeente Delft
TU Delft Campus & Gemeente Delft werken samen aan de ondersteuning van nieuwe kennisintensieve bedrijven bij de vestiging en verankering in Delft. Zij verbinden en versterken bestaande bedrijven en instellingen in Delft door funding, communitybuilding en projectontwikkeling.
TU Delft campus is een levendige campus waar onderzoek, onderwijs en bedrijvigheid gevestigd zijn. Het is de thuisbasis voor 8 faculteiten van de TU Delft, diverse toonaangevende field labs en meer dan 200 bedrijven. Variërend van veel belovende startups tot gerenommeerde / volwassen bedrijven.