GovTech boven BigTech
Een nieuw model voor de ontwikkeling van overheidstechnologie
GovTech, het samen ontwikkelen van overheidstechnologie door publieke en private partijen, is in opkomst. GovTech kan publieke waarden beter waarborgen en maakt de overheid minder afhankelijk van techreuzen zoals Amazon, Google en Microsoft. In het samenwerkingsverband Digicampus, mede opgericht door de TU Delft, worden prototypes van GovTech-technologie ontwikkeld, waaronder een opvolger van DigiD.
Door Bennie Mols
Of het nu gaat om de zorg, de publieke dienstverlening of de energietransitie, veel organisaties staan voor dezelfde problemen, zoals personeelstekorten, bureaucratie en complexiteit. Al deze problemen hebben vergelijkbare digitaliseringspuzzels: Hoe kan automatisering het personeelstekort tegengaan? Hoe kan data-uitwisseling tussen verschillende sectoren bureaucratie verminderen? Hoe kan digitalisering bijdragen aan het verminderen van complexiteit?
“Een probleem is echter dat de technologie die hiervoor kan worden ingezet door bedrijven is ontwikkeld voor consumenten of voor andere bedrijven, en niet primair voor de overheid”, zegt Marijn Janssen, hoogleraar ICT en Governance aan de TUD. “De overheid moet ook publieke waarden als eerlijkheid en gelijkheid meenemen, terwijl die voor een bedrijf dat streeft naar winstmaximalisatie van veel minder belang zijn. Sommige bedrijven gebruiken de consument om te experimenteren op welke manier hun product wel of niet goed werkt. De overheid kan dat niet doen.”
Digicampus
Jarenlang was het zo dat wanneer de overheid technologie wilde inzetten voor dienstverlening, ze een aanbesteding uitschreef waarop bedrijven konden intekenen. De winnaar van de aanbesteding ging de technologie voor de overheid ontwikkelen, maar vervolgens zat de overheid vast aan die ene leverancier. Om een meer op samenwerking en publieke waarden gerichte manier van technologieontwikkeling voor de overheid te stimuleren, werd in 2019 Digicampus opgericht, een innovatiesamenwerking tussen overheid, bedrijfsleven en wetenschap. Digicampus is gevestigd in het gebouw van The Hague Tech in Den Haag en kent diverse partners, waaronder Logius (zie kader), TU Delft, overheidsorganisatie ICTU, Vereniging Nederlandse Gemeenten, Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koningrijksrelaties, Provincie Zuid Holland en NLdigital, als vertegenwoordiging van het bedrijfsleven. Het ecosysteem om Digicampus heen telt meer dan twintig partners die nationaal en in EU-verband toekomstige GovTech-oplossingen ontwerpen.
"De overheid moet ook publieke waarden als eerlijkheid en gelijkheid meenemen, terwijl die voor een bedrijf dat streeft naar winstmaximalisatie van veel minder belang zijn"
Nitesh Bharosa is academisch directeur van Digicampus en hoogleraar GovTech & Innovatie aan de TU Delft. Hij vertelt dat de Nederlandse overheid qua digitalisering voor drie grote missies staat en dat Digicampus op alle drie inzet: “Allereerst wil de overheid de burger meer regie geven op zijn data en digitale identiteit. Ten tweede wil de overheid de publieke dienstverlening vereenvoudigen, want die is vaak te complex. En ten derde wil de overheid het gemakkelijker maken om op een verantwoorde manier data tussen verschillende organisaties en sectoren uit te wisselen.”
Bharosa ziet Digicampus als een collectief instrument om de digitale transformatie van de overheid vorm te geven zonder dat de overheid daarbij afhankelijk wordt van één marktpartij, één ministerie of één uitvoeringsdienst. “Digicampus past in de Nederlandse cultuur van polderen, met elkaar overleggen, uitproberen en leren, maar dan in het digitale domein”, zegt Bharosa. “Binnen Digicampus bouwen we niet alleen prototypes van nieuwe technologie, maar ook een afsprakenstelsel eromheen, bijvoorbeeld afspraken over de standaarden waaraan technologie moet voldoen en hoe het toezicht eruit moet zien. Het gaat dus om socio-technische oplossingen – technische oplossingen ingebed in het sociale domein.”
GovTech
Bharosa is de eerste hoogleraar GovTech ter wereld, een relatief nieuw begrip dat sinds dit jaar voor het eerst in EU-beleid en -wetgeving wordt genoemd. Europa beseft namelijk dat het voor digitale technologie zoals clouddiensten, sociale mediaplatforms, en ook de nieuwe generatieve AI-toepassingen te afhankelijk is geworden van BigTech-bedrijven. Vaak zijn het Amerikaanse bedrijven, zoals Amazon, Apple, Facebook, Google en Microsoft, maar soms ook Chinese, denk aan Huawei, Tencent en ByteDance (eigenaar van TikTok). Met wet- en regelgeving zoals de Digital Services Act en de AI Act probeert de EU de macht van BigTech weliswaar te beteugelen, maar dat is sturing achteraf, wanneer de technologie al lang en breed is ontwikkeld en zelfs al wordt gebruikt.
Onder de term GovTech probeert Europa nu eigen alternatieven te creëren voor BigTech-oplossingen zodat het in de toekomst strategisch autonoom kan opereren. “Je wilt technologie veel meer proactief samen met de overheid ontwerpen en ontwikkelen”, zegt Bharosa. “GovTech gaat in de kern over...
Benieuwd naar deze en andere verhalen uit onze nieuwste editie? De nieuwste editie van Pioneering Tech komt in november uit. Dit is een preview van de cover story. Pre-order het magazine hieronder.
