Het festivalseizoen is weer begonnen en jaarlijkse evenementen op Koningsdag en Bevrijdingsdag zijn net achter de rug. Kortom: genieten van mooie muziek, lekkere drankjes, gezelligheid en hopelijk een zonnetje. Maar ook de tijd van drukte. Momenten waarop je je bij een ingang of na een optreden met honderden, soms wel duizenden mensen tegelijk een weg probeert te banen van a naar b of andersom. Met opstoppingen, frustratie en soms zelfs gevaarlijke situaties tot gevolg.

Crowd Limits experiment

Om die bewegingen goed in beeld te krijgen houdt TU Delft twee avonden lang een groot experiment. In een gesimuleerde omgeving moeten 180 deelnemers van 25 tot 60 jaar, verdeeld over tien groepen, zich op commando door een twee meter brede gang van houten schotten wurmen. Op de tweede avond, woensdag, wordt de setting iets aangepast, dan is de gang vervangen door een kruispunt. Doel is om in beeld te krijgen wanneer de meute vastloopt en de fenomenen die plaatsvinden in de aanloop naar dit punt. 

Dorine Duives, onderzoeker op het gebied van Transport & Planning en leider van het experiment, legt uit hoe bijzonder dit onderzoek is. “Er zijn wel eerder experimenten gedaan naar voetgangersbewegingen, maar die waren kleinschaliger en gingen over evacuaties (eenrichtingsverkeer) of meerdere richtingen met veel lagere dichtheden. Een experiment met zoveel deelnemers, waarin meerdere bewegingsrichtingen worden bekeken is echt uniek.” 

Hypotheses toetsen

Elke deelnemer draagt een wit T-shirt en een rode pet met een unieke code. Zo kan de camera aan het plafond registreren wie wie is, zegt Duives. “We stellen een aantal hypotheses op, zoals ‘leeftijd speelt een rol’ en ‘lengte speelt een rol’ bij een opstopping. Bij het analyseren van de beelden kunnen we door de barcode precies zien bij wie en waar een opstopping ontstaat, zodat we met die gegevens de hypotheses kunnen onderbouwen.” Daarnaast krijgt elke deelnemer een opdracht. “Ook dat soort factoren kunnen invloed hebben op het vastlopen van een menigte.”

Experiment vs. real life

Hoewel er ook onderzoek is gedaan naar voetgangersbewegingen op festivals zelf, is dit experiment noodzakelijk om nog betere inzichten te krijgen. Duives: “Op een festival heb je de situatie niet onder controle. Mensen hebben alcohol op of zijn moe en gedragen zich daardoor anders. Met alleen videobeelden kunnen we niet precies achterhalen wat de exacte oorzaak is van hun loopgedrag. Ook hebben we geen gegevens over leeftijd, lengte en gewicht.”

Daarnaast zijn er uit ‘real life’-onderzoeken een aantal onverklaarbare zaken naar voren gekomen, zegt Duives, zoals een massa die zich bij een grotere capaciteit nog voortbeweegt dan volgens de gangbare modellen mogelijk is. “Met dit onderzoek kunnen we daar misschien verklaringen voor vinden.”  

Optimale omstandigheden

Bij het Crowd Limits experiment wordt gewerkt met een basisscenario onder optimale omstandigheden. Duives: “Factoren als rugtassen, alcohol en rolstoelen zijn niet aan de orde. We focussen ons nu op basisvariabelen zoals leeftijd, gewicht en festivalervaring. Ook moeten de deelnemers vooraf een computertest doen, zodat we meer over de psyche en het reactievermogen van een persoon weten. Pas als we resultaten van dit onderzoek hebben, kunnen we ons richten op vervolgonderzoek, waarin hindering, groepsgedrag en mobiliteit van bezoekers misschien wel van belang zijn.”

Jarenlang onderzoek

Na woensdagavond begint volgens Duives de zwaarste kluif: alle data van de video-opnamen verzamelen, uitwerken en analyseren. Een proces dat wel jaren kan duren. “We moeten uren beeldmateriaal terugkijken en van elke deelnemer het gedrag bestuderen. Maak daar maar eens chocola van. Daarna moeten we alle hypotheses toetsen en uiteindelijk modellen opstellen. Dat is onderzoek waar veel tijd en mankracht inzitten.”

Geen advies aan festivals

De uiteindelijke resultaten worden gedeeld met collega-onderzoekers en organisatoren van evenementen over de hele wereld. Duives benadrukt dat ze zelf niet op de stoel van een festivalorganisatie gaat zitten. “Wij onderbouwen het gedrag van bezoekers om te begrijpen hoe, wanneer, waarom en waar problemen ontstaan. Vervolgens is het aan een organisatie om daar iets met deze kennis nieuwe te doen in het ontwerp van hun terrein. Daar hebben ze veel meer ervaring mee dan ik.”

Gepubliceerd: juni 2018